NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ

悟 真 直 指

TỐNG, TỬ DƯƠNG TRƯƠNG CHÂN NHÂN trước 宋 紫 陽 真 人 著

THÊ VÂN SƠN, NGỘ NGUYÊN TỬ, LƯU NHẤT MINH chú 棲 雲 山 悟 元 子 劉 一 明 註

CỬU DƯƠNG SƠN, ẤN CHÂN TỬ CHU KIM TỈ hiệu chính 九 陽 山 印 真 子 周 金 璽 校 正

Môn nhân XUNG HOÀ TRƯƠNG DƯƠNG TOÀN hiệu duyệt  門 人 沖 和 張 陽 全 校 閱

Hậu học LÝ TỬ VIÊN trùng khan 後 學 李 紫 垣 重 刊

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ dịch chú

» mục lục | quyển I | quyển II | quyển III | quyển IV

Quyển II

NGỘ CHÂN TRỰC CHỈ 悟 真 直 指

Thất ngôn tuyệt cú lục thập tứ thủ án Chu Dịch lục thập tứ quái

七 言絕 句 六 十 四 首 按 周 易 六 十 四 卦

☸

Bài 1

(Bàn về Đỉnh Lô)

Tiên bả Kiền Khôn vi đỉnh khí,

先 把 乾 坤 為 鼎 器

Thứ bác ô thố dược lai phanh.

次 搏 烏 兔 藥 來 烹

Ký khu nhị vật qui Hoàng Đạo,

既 驅 二 物 歸 黃 道

Tranh đắc Kim Đơn bất giải sinh.

爭 得 金 丹 不 解 生

Tạm dịch:

Trước lấy Kiền Khôn làm đỉnh khí,

Sau đem ô, thố (Ly, Khảm) dược lại phanh.

Đã đem hai vật vào Hoàng Đạo,

Mới được Kim Đơn bất giải sinh.

Kiền là Kiện, tượng là Thiên; Khôn là Thuận, tượng là Đất. Ở nơỉ con người là Cương Nhu chi tính. Trong mặt trời có Kim Ô (quạ), là trong Dương có Âm, tại quẻ là Ly. Ly là ngoại Dương, nội Âm, cái Âm ấy là Chân Âm. Ở nơi người thì là Linh tri, tàng ẩn trong Nhân Tâm.

Trong mặt trăng có Thỏ, là trong Âm có Dương, tại quẻ là Khảm. Khảm là Ngoại Âm nội Dương, cái Dương ấy là Chân Dương. Ở nơi người thì là Chân Tri sẵn có trong Đạo Tâm.

Bả Kiền Khôn vi đỉnh khí là lấy Cương Kiện, Nhu Thuận là chất liệu để Luyện Đơn, thứ bác ô thố dược lai phanh là lấy Chân Tri Linh Tri làm vật dụng để tạo Đơn.

Phanh luyện Chân Tri sao cho tất cả đều thành Chân Thực, thế là Cương qui Trung Chính.

Phanh Luyện Linh Tri sao cho tất cả trở nên sáng láng, thì Nhu sẽ qui Trung Chính, như vậy thì Đạo Tâm sẽ Kiện và Nhân Tâm sẽ Thuận. Chân Tri, Linh Tri đôi bên sẽ hợp nhất. Như bắt Ô, Thố đi vào con đường Hoàng Đạo vậy.

Hoàng Đạo là Trung Đạo, đó là đường đi của mặt trời.

Mặt trời đi Trung Đạo, Mặt trăng đi cửu đạo. Cửu Đạo là Thanh, Chu, Hắc, Bạch. Bốn đường đó nhân đôi lên, ra ngoài vòng Hoàng Đạo. Trong Ngoài cộng lại thành Bát Đạo. Mặt trời, mặt trăng gặp nhau, Nhật Nguyệt tương giao nhi hành, cộng lại là Cửu Đạo.

Chỗ mặt trời, mặt trăng gặp nhau, thì gọi là Nhị vật qui Hoàng Đạo.

Khi con người vừa mới sinh ra, thì chỉ có Lương Tri, Lương Năng, Chân Linh chi tính, không hề có phân biệt Nhân Tâm, Đạo Tâm.

Khi vào Hậu Thiên thì mới phân Đạo Tâm, Nhân Tâm, hay Chân Tri, Linh Tri mà thôi.

Nhân Tâm là Nhất Thiết tri giác vận động vậy. Tri giác là Linh Tri. Đạo Tâm là Nhất Thiết cảnh ngộ giả bất mê vậy. Không mê thì là Chân Tri.

Nhân tâm chỉ có thể Linh Tri, chứ không thể Chân Tri, tính nó Nhu nên gọi là Âm. Đạo Tâm có đủ Chân Tri, lại kiêm Linh Tri, nó khí Cương, nên gọi là Dương.

Tuy thánh nhân cũng có Nhân Tâm, tuy phàm nhân cũng có Đạo Tâm. Thánh Nhân mà có Nhân Tâm, vì không diệt nổi nó vậy. Phàm Nhân mà có Đạo Tâm, vì có khi vẫn thấy Ánh Sáng.

Thánh nhân khác phàm nhân là vì Chân, Linh như nhất, hữu tri, hữu giác, mà vẫn thường sáng láng. Phàm nhân khác thánh nhân vì Chân, linh khác nhau, hữu tri, hữu giác, nhưng vẫn bị tối tăm.

Vì trong Nhân Tâm có Thức Thần. Thức thần đó mượn cái Linh mà sinh ra cái Vọng, kiến cảnh sinh tình, tùy gió, nổi sóng, Linh qui ư giả, cho nên Nhân Tâm mới Duy Nguy vậy. Nhân tâm duy nguy là Tà Khí thịnh mà Chính Khí thì yếu. Đạo tâm không hiện lên được cho nên Đạo Tâm duy vi vậy.

Tu Đạo là luyện cái Cương của Chân Tri, Đạo Tâm cho nó trở về Trung Chính, luyện cái Nhu của Nhân Tâm Linh Tri cho nó trở về Trung Chính. Thế là Cương Nhu tương hợp, Kiện Thuận tương đương, duy tinh, duy nhất, doãn chấp quyết trung, Lương Tri, Lương Năng, hỗn nhiên Thiên Lý, nhất khí lưu hành vậy. Như vậy, thì làm sao, Kim Đơn không sinh ra. Kim Đơn là Cương Nhu nhị khí ngưng kết nhi thành. Chân Tri, Linh Tri qui ư Trung Chính. Thiên nhân hỗn hợp, như một viên bảo châu, treo nơi Hư Không, chiếu khắp mọi nơi, thế là Kim Đơn có Tượng từ Bé đến Lớn, từ sống đến chín, làm sao mà không được giải thoát?

Bài 2

An lô, lập đỉnh pháp Kiền Khôn,

安 爐 立 鼎 法 乾 坤

Đoàn luyện tinh hoa chế phách hồn.

鍛 煉 精 華 制 魄 魂

Tụ tán, nhân huân thành biến hóa,[1]

聚 散 氤 氳 成 變 化

Cảm tương huyền diệu đẳng gian luân.

敢 將 元 妙 等 間 論

Tạm dịch:

An lô lập đỉnh pháp Kiền Khôn,

Đoàn luyện tinh hoa chế phách hồn,

Tụ tán, hợp hòa thành biến hóa.

Đem điều huyền diệu nói ra luôn.

Lô để luyện hỏa, đỉnh để luyện dược. Đạo Kim Đơn, bắt chước sự nhu thuận của Khôn để làm lò, tuần tự tiệm tiến, bắt chước sự Cương Kiện của Kiền để làm Đỉnh.

Mãnh phanh, cấp luyện (đốt mạnh, luyện mau), năng Cương năng Nhu, năng Kiện, năng Thuận, chí niệm kiên cố, càng lâu, càng mạnh, đỉnh lô ổn định, bất động, bất giao, có thể thái Dược vận Hỏa vậy.

Nhân Tâm Linh Tri, nội Âm, ngoại Dương (quẻ Ly), như Nhật chi Tinh, Nhật tinh bắn tia sáng ra bên ngoài.

Đạo Tâm là Chân Tri, như Nguyệt chi Hoa, Nguyệt Hoa tàng ở bên trong vậy (Khảm)

Linh Tri, ngoại Dương thuộc Hồn. Chân Tri ngoại Âm thuộc Phách.

Linh Tri, Tinh, Hồn gọi là Thần nhi Thần vậy. Chân Tri Hoa Phách, cho nên nói không Thần mà là Thần vậy. Trong Chân có giả, không Thần mà Thần. Trong giả có Chân, Đoàn luyện Tinh Hoa là Đoàn khứ Nhân Tâm Linh Tri, cái Giả trong cái Chân. Luyện xuất Đạo Tâm, Giả trung chi Chân. Gỉa Linh khứ nhi Chân Linh định. Tức là Hồn không phi, mà Hồn bị chế vậy.

Chân tri hiện, nhi giả tri diệt, thì phách không tán mà Phách bị chế vậy. Thế là Chân Tri, Linh Tri Tình Tính tương đầu, nhân huân trung hòa, tụ tán, biến hóa, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, nhất bộ nhất xu, đều là Thiên Cơ, cái thần diệu đó không thể dùng ngôn ngữ mà mô tả được.

Bài 3

Hưu nê đan táo phí công phu,

休 泥 丹 灶 費 工 夫

Luyện Dược tu tầm Yển Nguyệt lô.

煉 藥 須 尋 偃 月 爐

Tự hữu Thiên Nhiên Chân Hỏa Hậu,[2]

自 有 天 然 真 火 候

Bất tu sài thán cập suy hư.

不 須 柴 炭 及 吹 噓

Tạm dịch:

Khỏi cần xây bếp tốn công phu,

Luyện dược phải tìm Yển Nguyệt Lô (Đạo Tâm).

Mới hay thiên địa Chân Hỏa Hậu,

Chẳng cần than củi với bếp lò.

Yển Nguyệt là Trăng Mồng Ba, hiện ra như một vầng sáng tại Phương Khôn. Ánh sáng nó vểnh lên nên gọi là Yển Nguyệt. Ở nơi người là lúc Chí Tĩnh, có một tia Ánh Sáng thấu lộ, có tượng như Yển Nguyệt, ở nơi quẻ thì là quẻ Chấn. Cho nên nói Sơ Tam Chấn xuất Canh. Khúc Giang ngạn thượng Nguyệt lô oánh, là vì vậy.

Cái điểm sáng ấy, không phải là vật chi khác, mà chính là Ánh Sáng của Đạo Tâm. Cái mà Đơn Đạo khó có được chính là Đạo Tâm. Một khi Đạo Tâm đã hiện, thì Thiên Lý cũng sáng ngời.

Cương Khí ngày một mạnh, thì Sơn Hà Đại Địa đều là Linh Dược, giơ tay hái lấy, thì đâu đâu cũng đều là Đạo, Dược là Hỏa, mà Hỏa là Dược, thì tự nhiên cái lò Thiên Nhiên của Tạo Hóa, và cái lửa chân chính đâu có cần bếp lò than củi mà làm chi.

Bài 4

Yển nguyệt lô trung, ngọc nhụy sinh,

偃 月 爐 中 玉 蕊 生

Chu Sa Đỉnh nội Thủy Ngân bình,

朱 砂 鼎 內 水 銀 平

Chỉ nhân Hỏa Lực điều hòa hậu,

只 因 火 力 調 和 後

Chủng đắc Hoàng Nha tiệm trường thành.

種 得 黃 芽 漸 長 成

Tạm dịch:

Yển Nguyệt lô trung, Ngọc Nhụy sinh,[3]

Chu Sa đỉnh nội, Thủy Ngân bình.[4]

Đoàn luyện Linh Tri cho hết giả,

Linh, Chân hợp nhất Hoàng Nha thành.[5]

Yển Nguyệt Lô tức là Đạo tâm nói trong thơ trước.

Ngọc Nhụy là Ngọc là Ôn Nhu chi vật thuộc Âm, Nhụy là Quang Hoa chi vật thuộc Dương. Ngọc Nhụy là Âm Trung chi Dương chỉ Chân Tri của Đạo Tâm.

Chu Sa Đỉnh là Nhân Tâm, Thủy ngân là một vật lưu động, bất định, tức Dương Trung Chi Âm, chỉ Linh Tri của Nhân Tâm.

Đạo Tâm thường hiện, Chân Tri bất muội, thì Nhân Tâm chi Linh Tri tự nhiên bình tĩnh, không bay đi mất. Nếu biết điều hòa nó, lấy lửa Chân Hỏa vốn có của Đạo Tâm, đoàn tận Nhân Tâm chi giả Linh, và trở về Hư Linh, thì Thiên Nhân sẽ hợp phát. Chân Tri, Linh Tri như Nhất.

Tri chí và Ý thành, thì gọi là Hoàng Nha. Hoàng Nha chính là mầm mống của Chân Linh.

Chân Linh được đất ôn dưỡng, như cỏ trong đất, mới mọc và có màu vàng. Cho nên gọi là Hoàng Nha.

Chân Tri, Linh Tri sau khi được sức lửa điều hòa, sẽ qui về Trung Chính. Đã vào được Trung Ương Thổ Phủ, lại được công phu ôn dưỡng, mười tháng khí lực đày đủ, tự nhiên sẽ thoát hóa vậy.

Bài 5

(Bốn bài sau đây bàn về Chân Diên)

Yết tân, nạp khí thị nhân hành,

咽 津 納 氣 是 人 行

Hữu dược phương năng tạo hóa sinh.

有 藥 方 能 造 化 生

Đỉnh nội nhược vô Chân Chủng Tử,

鼎 內 若 無 真 種 子

Do tương Thủy Hỏa chử không xanh.

猶 將 水 火 煮 空 鐺

Tạm dịch:

Yết tân, nạp khí chuyện con người,

Phải có Chân Diên mới tạo thai.

Trong Đỉnh nếu không Chân Chủng Tử,

Thì là không thuốc ở trong nồi.

Đạo Tâm Chân Tri vốn có đủ Tiên Thiên Chân Nhất chi khí, thủ tượng là Duyên, đó là Chân Chủng tử để thành Thánh, thành Hiền, nên Tiên, nên Phật. Nếu muốn tu luyện Đại Đơn mà bỏ Chân Chủng tử này, thì không có vật chi khác vậy.

Thế gian có nhiều kẻ si mê, chỉ lo tu luyện cái thân hữu hình, hữu tượng này, chỉ lo chuyện yết tân, nạp khí (nuốt nước bọt, thổ khí trời, thế mà gọi là tu đạo. Có biết đâu rằng thân xác này sinh ra đều là do cặn bã vật chất của hậu thiên, thì làm sao có thể sinh ra được Kim Đơn chí Linh chí Thánh của Tiên Thiên. Thế tức là nếu trong Đỉnh không có Chân Chủng Tử, thì có khác gì đun nấu mà không có Thuốc ở trong vạc vậy.

Bài 6

Điều hòa Diên Hống yếu thành Đơn,

調 和 鉛 汞 要 成 丹

Đại tiểu vô thương, lưỡng quốc toàn.

大 小 無 傷 兩 國 全

Nhược vấn Chân Diên thị hà vật,

若 問 真 鉛 是 何 物

Thiềm quang chung nhật chiếu Tây Xuyên.

蟾 光 終 日 照 西 川

Tạm dịch:

Điều hòa Diên Hống cốt thành Đơn,

Nhân Tâm, Đạo Tâm cốt vẹn toàn.

Muốn biết Chân Diên là chi vậy,

Thiềm quang suốt buổi chiếu Tây Xuyên.

Kim Đơn gồm Chân Diên tức là Đạo Tâm, Chân Tri, và Chân Hống là Nhân Tâm, Linh Tri. Hai thứ đó hợp thành Kim Đơn.

Muốn tu Kim Đơn thì phải điều hòa Diên Hống.

Đạo Tâm Cương thuộc Dương, là Đại; Nhân Tâm Nhu, thuộc Âm là Tiểu.

Nhân Tâm mà không có Đạo Tâm, thì sẽ mượn Linh thành Vọng, có thể làm hư cái Đạo. Nếu dùng Đạo Tâm chế Nhân Tâm, thì nó sẽ Linh Minh bất muội, và có thể giúp Đạo.

Không thể thiếu Đạo Tâm, không thể diệt Nhân Tâm, mà chỉ là không cho nó dùng nhầm cái Linh của nó mà thôi.

Người xưa dạy phải làm cho Nhân Tâm chết đi, tức là làm chết cái gì là Giả Linh của Nhân Tâm, chứ không phải là làm chết cái Chân Linh.

Nếu không phân Chân Giả, muốn cho chết cả, thì sẽ sa vào Ngoan Không, tịch diệt.

Làm tổn thương cái Nhỏ tức là làm hại cái Lớn. Âm Dương sẽ mất quân bằng, và cái khí Sinh Cơ cũng chết, thì làm sao thành Kim Đơn Đại Đạo được?

Cho nên nói: Đại Tiểu vô thương, lưỡng quốc toàn.

Lưỡng quốc toàn là: Nhân Tâm Linh Tri, Đạo Tâm Chân Tri, đôi đàng hợp một. Dùng Chân Tri thống Linh Tri, bắt Linh Tri phải thuận phục Chân Tri.

Chân Linh không tan, thì Lương Tri, Lương Năng, sẽ hồn nhiên Thiên Lý, và cái bản Tính viên minh của Kim Đơn sẽ thành vậy. Vì Chân Tri, Linh Tri là Kế Thể của Lương Tri, Lương Năng. Ở Tiên Thiên thì gọi là Lương Tri, Lương Năng, tại Hậu Thiên thì gọi là Chân Tri, Linh Tri. Từ Hậu Thiên phản hồi Tiên Thiên, thì Chân Tri tức là Lương Tri, Linh Tri tức là Lương Năng. Chân Tri, Linh Tri bản lai vốn là một nhà, không phải là hai dạng. Nhân giao vào Hậu Thiên mà Nhất Điểm Thiên Chân của Lương Tri, mê thất ra bên ngoài, thành ra là sở hữu của nhà khác. Trong nhà ta chỉ còn cái Linh của Lương Năng, nhưng nó cũng bị bác tạp, bất thuần, thiên di bất định. Nếu muốn phản bản hoàn nguyên, thì phải từ trong cái Giả Tri, mà tìm ra được Chữ Chân trong đó, dẫn nó về nhà thì nó mới là cái Linh Tri bất muội. Cái Chân Tri đó là cái gì Chí Cương, Chí Kiện, cho nên thủ tượng là Chân Diên. Chân Tri đã có sẵn Tiên Thiên Chân Nhất chi khí nên cũng thủ tượng là Thủy trung Kim, hay Nguyệt trung Quang. Thủy trung Kim, Nguyệt trung Quang, đều là Âm Trung hữu Dương. Nhưng cái Chân Tri này, vẫn chưa phục hoàn còn ở Nhà Người, chưa phải là của sở hữu của Nhà Ta. Cho nên nói: Thiềm quang chung nhật chiếu Tây Xuyên.

Trong trăng có Kim Thiềm, Thiềm quang là Nguyệt trung chi quang, chỉ Chân Tri ngoài thì tối nhưng trong thì sáng. Chung nhật chiếu Tây mà không chiếu Đông, thì rõ ràng là quang huy tại bỉ vậy.

Thơ sau Tiên Ông nói:

Kim Công bản thị Đông Gia tử,

金 公 本 是 東 家 子

Tống tại Tây lân ký thể sinh.

送 在 西 鄰 寄 體 生

Đó chính là ý chỉ: Thiềm quang chung nhật chiếu Tây xuyên vậy. Nếu học giả quả biết rằng: Thiềm quang Chung Nhật chiếu Tây Xuyên, thì thật là đã biết Chân Tri ở đâu, cho nên cũng có thể chiếu Đông, cùng với Linh Tri tương hội.

Ôi! chiều thuận là chiều Chết, chiều Nghịch là chiều Sống. Luôn luôn dạy ta phải tìm kiếm, mới thấy Chân Tri thực khó kiếm vậy.

Bài 7

Vị luyện hoàn đơn mạc nhập sơn,

未 煉 還 丹 莫 入 山

Sơn trung nội ngoại tổng giai Diên.

山 中 內 外 總 皆 鉛

Thử ban chí bảo gia gia hữu,

此 般 至 寶 家 家 有

Tự thị ngu nhân thức bất toàn.

自 是 愚 人 識 不 全

Tạm dịch:

Chưa luyện hoàn đơn chớ nhập sơn,

Trong núi không hề có Chân Diên.

Quí ấy xưa nay ai cũng có,

Chỉ tại ngu si, hiểu chẳng toàn.

Trốn đời, lánh tục, vào núi tu tĩnh, là chuyện về sau của Luyện Đơn. Người không biết vào rừng tu tĩnh, để cầu trường sinh. Nhưng muốn được trường sinh, thì cần phải có Chân Diên, mới thấy công hiệu. Nhưng Chân Diên phải kiếm thấy ngay trong trần thế. Nếu vào núi tu đạo, thì trong ngoài chỉ có Âm khí, làm gì có Chân Diên?

Chân Diên là Chí Dương chi vật, là tiên thiên linh căn, là Chân Nhất chi tinh, là Chân Nhất chi khí, còn gọi là Thủy Hương Duyên, là Thủy Chung Kim, là Hắc Trung Bạch, là Phách Trung Hồn, là Hắc Hổ, là Kim Công, là Tha Gia Bất tử phương. Cổ nhân thủ tượng đa đoan, nhưng nói cho cùng thì chỉ là Đạo Tâm mà thôi.

Cái Đạo tâm này phát ra thì thành Chân Tri Chi Diệu Hữu, khi tàng ẩn thì là Tinh Nhất chi Chân Không. Ai ai cũng có, vốn đã viên mãn, tại Thánh không tăng, tại phàm không giảm, nhà nhà đều có. Nhưng tuy nhà nào cũng có, nhưng không phải là vật sở hữu của nhà nào. Thấy nó mà không dùng được nó, dùng được nó mà không thấy nó. Vì mọi nhà đều có, nhưng không là sở hữu của mình, nên người ngu gặp mà không biết. Trước mắt mà vẫn lầm vậy.

Bành Hiếu Cổ cuối đời Minh không đạt được lý này, và giải Nhà Nhà là Nữ Đỉnh, gần đây Tri Cơ Tử lại giải là Tam Phong Thái Chiến, như vậy là làm cho hậu học sai lầm, tội thật là lớn vậy.

Bài 8

Trúc phá tu tương trúc bổ nghi,

竹 破 須 將 竹 補 宜

Bão kê đương dụng noãn vi chi.

抱 雞 當 用 卵 為 之

Vạn ban phi loại đồ lao lực,

萬 般 非 類 徒 勞 力

Tranh tự Chân Diên hợp Thánh Ki.

爭 似 真 鉛 合 聖 機

 Tạm dịch:

Đồ tre, muốn sửa phải dùng tre,

Muốn gà cần trứng, mới nên nghe!

Đồng loại chẳng dùng, hao phí sức,

Phải có Chân Diên mới hành nghề.

Trúc phá, trúc bổ, bão kê, dụng noãn, thế là phải dùng Đồng loại. Tam Tướng Loại viết: Đồng loại dị thi công hề, phi loại nan vi công. Nếu không đồng loại, nếu không là đồng chủng, thì không thể nói khéo được. Không đồng loại, đồng chủng, thì làm gì cũng hỏng. Vả Kim Đơn Đại Đạo là việc của Thánh Nhân. Muốn học thánh nhân, phải có chủng tử của Thánh Nhân. Chủng tử của Thánh Nhân là Chân tri của Chân Diên. Dùng chân tri đó để tu Đại Đạo, thì không khi nào mà không hợp đường lối của Thánh Nhân. Mà đường lối của Thánh Nhân là theo đúng Thiên Lý vậy.

Chân Tri là không gì mà không biết, không gì mà không Chân (không đúng), như vậy mới phục hồi Thiên Lý. Cho nên nói là hợp Thánh Cơ, Đã hợp Thánh Cơ tức là Thánh Nhân, làm sao mà học giả không chịu hạ quyết tâm vậy?

Bài 9

(Nói về Dụng Diên)

Hư tâm, thực phúc nghĩa câu thâm,

虛 心 實 腹 義 俱 深

Chỉ vị Hư Tâm yếu thức Tâm.

只 未 虛 心 要 識 心

Bất nhược luyện Diên tiên thực phúc,

不 若 煉 鉛 先 實 腹

Thả giao thu thủ[6] mãn đường (câm) kim.

且 教 收 取 滿 堂 金

Tạm dịch:

Hư Tâm, Thực Phúc nghĩa thật thâm

Vì muốn Hư Tâm phải biết Tâm.

Thà hãy luyện Duyên Thực Phúc trước

Rồi ra vàng bạc sẽ đầy mâm.

Kim Đơn chi đạo là Hư Tâm Thực Phúc.

Hư Tâm là Hư Nhân Tâm, là Tu Tính; Thực Phúc là Thực Đạo Tâm là Tu Mệnh.

Hai điều Hư Tâm Thực Phúc, có quan hệ đến Tính Mệnh, nghĩa rất sâu xa.

Muốn Hư Tâm phải biết được Tâm, vì Tâm có Nhân Tâm lại có Đạo Tâm. Nhân Tâm nên Hư không nên Thực, Đạo Tâm nên Thực không nên Hư. Nếu không phân biệt được Tâm Chân Giả, Thị Phi, mà chỉ một mực Hư Tâm, thì chẳng những không tu được Mệnh mà cũng không tu được Tính.

Nếu biết được Tâm, thì không cần Hư Nhân Tâm, mà trước hết phải tu luyện Chân Diên chi Đạo Tâm để cho đầy cái bụng, đầy bụng thì Chính Khí sẽ sinh mà khách khí sẽ tiêu, nhân tâm cũng sẽ tự Hư. Tứ tượng sẽ Hòa, Ngũ hành sẽ Hợp. Vàng ngọc sẽ đầy nhà, Mệnh Bảo tới tay, sẽ Hư được Nhân Tâm và Dưỡng được Đạo Tâm, sẽ liễu được Tính và sẽ trở về được Vô Hà Hữu chi Hương vậy (Thái Cực)

Bài 10

(Nói không Dùng Diên)

Dụng Diên bất đắc dụng Phàm Diên,

用 鉛 不 得 用 凡 鉛

Dụng liễu Chân Diên dã khí quyên.

用 了 真 鉛 也 棄 捐

Thử thị dụng Diên chân diệu quyết,

此 是 用 鉛 真 妙 訣

Dụng Diên bất dụng thị thành ngôn.

用 鉛 不 用 是 成 言

Tạm dịch:

Dùng Diên không được dụng Phàm Diên,

Dùng Diên không đúng, khí sẽ thiên,

Đó chính Dụng Diên chân diệu quyết,

Dùng mà không Dụng mới là nên.

Phép tu đơn là phải biết hái Chân Diên. Nhưng Duyên có Chân Diên, có phàm Diên. phàm Diên thời sinh trong núi, đó là Duyên hữu hình, là cái gì thô trọc. Nó không có tình với ta. Chân Diên là cái gì sinh ra trong vườn ta, nhà ta. Đó chính là Đạo Tâm vô hình. Nó đồng loại với ta. Từ xưa đến nay, các bậc thượng tiên siêu phàm, nhập thánh được đều là nhỡ công lao của Chân Diên, Đạo Tâm. Cho nên nói: Dụng Diên bất khả dụng phàm Diên.

Nhưng tuy Đạo Tâm là vật Tiên Thiên Chân Bảo, nhưng cũng sản xuất từ Hậu Thiên.

Có lúc cần dùng, có lúc không cần dùng. Khi đơn chưa kết thì phải mượn Đạo Tâm chi Chân Tri để mà chế Nhân Tâm chi Linh Tri. Nhân Tâm đã định, Linh Tri đã sáng láng,

Đạo Tâm, Nhân Tâm, động tĩnh như nhất, Chân Tri, Linh Tri, hư thực tương ứng, thánh thai đã kết, thì lập tức phải giảm cho hết cái Cương Khí của Đạo Tâm, thế là ôn dưỡng Thai Tức vậy.

Vả dùng Đạo Tâm, cốt là để chế Nhân Tâm, khi Nhân Tâm đã tĩnh, khi Thức Thần đã diệt, khi Lươn g Tri, Lương Năng đã tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, khi Chân Linh đã độc tồn, sáng láng rực rỡ, thì Đạo Tâm lúc ấy hết chỗ dùng, vì không còn Hữu Vô nữa, ta và Vật đã qui Không rồi.

Lục Tử Dã nói:Phép dùng Duyên là như lờ đó để bắt cá, bắt thỏ. Khi cá thỏ bị bắt rồi, thì lờ đó đều vô dụng,

Diệu quyết chính là ở chỗ đó. Nếu không biết cách dùng Chân Diên, khi đơn đã kết ma còn dùng Đạo Tâm, thì chẳng những Đạo Tâm không được dùng, mà Nhân Tâm sẽ khởi, mà Chân Linh (Chân Tri + Linh Tri) sẽ tán. Kim đơn đã thành lại mất lại. Cho nên nói: Dụng liễu Chân Diên dã khí quyên, Dụng Diên bất dụng chi quyết. Nói thế để mà biết vậy.

Bài 11

(nói về Diên Hống)

Mộng yết Tây Hoa đáo Cửu Thiên,

夢 謁 西 華 到 九 天

Chân nhân thụ ngã Chỉ Huyền Thiên.

真 人 授 我 指 元 篇

Kỳ trung giản dị vô đa ngữ,

其 中 簡 易 無 多 語

Chỉ thị giáo nhân luyện Hống Diên.

只 是 教 人 煉 汞 鉛

Tạm dịch:

Mơ gặp Tây Hoa chốn Cửu Thiên,

Tiên Ông tặng ta cuốn Chỉ Huyền.

Sách này giản dị lời rất ít,

Chỉ cốt dạy người luyện Hống Diên.

Đạo Kim Đơn Đại Đạo thật là giản dị, không có nhiều lời. Chẳng qua là là dạy luyện Chân Tri trong Đạo Tâm, và Linh Tri trong Nhân Tâm mà thôi.

Khi Đạo Tâm Cương Kiện đã qui về Trung Chính, thì Đạo Tâm sẽ Thường Tồn. Lấy Chân Tri để chế phục Linh Tri, thì Nhân Tâm nhu thuận qui về Trung Chính, và Nhân Tâm sẽ thường Tĩnh. Dùng Linh Tri để yêu Chân Tri thì Cương Nhu sẽ tương đáng, Chân Linh sẽ hợp nhất, thế gọi là Diên Hống tương đầu, Kim Đơn ngưng kết vậy,

Phép này chí giản chí dị, ngắn gọn không phiền toái. Dù là phàm phu, tục tử mà được nó cũng lập tức bước lên Thánh Vị. Nhưng con người thường không có đức hạnh, không có phúc phận lớn, nên khinh thường mà không biết Đạo. Nếu là người đại đức hạnh, đại phúc phận, mà được Chân Nhân chỉ cho phép Thần Diệu giản dị này, thì như người nằm mê chợt tỉnh, mới biết là Đại Dược ở ngay nơi con người, không thể có được ở đâu khác. Nên sẽ lập tức luyện nó dùng nó, và sẽ luôn được như ý.

Tiên Ông nói là đã nằm mộng gặp Tây Hoa và đã được ban cho sách, thật là có Thâm Ý. Không phải nói chơi. Vả Tây Hoa là nơi sản xuất ra Chân Kim, Hoa là quang huy của Chân Kim. Cửu Thiên là cảnh giới

Thuần Dương vô Âm. Chân Kim là Chân Tri nói theo kiểu Pháp Tượng.

Trong khi Âm đang hôn ám, tự nhiên đươc ánh sáng của Chân tri soi tới, thế là Chân Tri qui ư Ngã Gia, và sẽ hợp với Linh Tri. Dùng lửa đoàn luyện, cho tới khi Thuần Dương vô Âm, thì gọi là Thất phản Cửu Hoàn, Kim Dịch Đại Đơn. Như vậy đâu phải là mộng?

Bài 12

(Nói về Hư Vô Nhất Khí)

Đạo tự Hư Vô Sinh Nhất Khí,

道 自 虛 無 生 一 氣

Tiện tòng nhất Khí sản Âm Dương.

便 從 一 氣 產 陰 陽

Âm Dương tái hợp thành tam thể,

陰 陽 再 合 成 三 體

Tam Thể trùng sinh vạn vật trương.

三 體 重 生 萬 物 張

Tạm dịch:

Đạo tự Hư Vô sinh Nhất Khí,

Lại từ Nhất Khí sản Âm Dương.

Âm Dương tái hợp thành Tam Thể,

Tam thể trùng sinh vạn vật trương.

Tính Mệnh chi Đạo là Tạo Hóa chi Đạo. Mà Tạo Hóa chi Đạo là Sinh Sinh bất tức chi Đạo. Suy ra cái Nguyên Thủy của. Âm Dương lại hợp lại với nhau, mà trong lại có Nhất Khí nhi thành Tam Thể (Nghĩa là khi sinh Âm Dương rồi thì vẫn còn Thái Cực). Tam thể đã thành, Nhất khí vận động. Âm nhi Dương mà Dương nhi Âm, cứ như vậy mà Vạn Vật sinh vậy. Cũng như Thảo Mộc khi sinh, thì từ lòng đất sinh ra một mầm, thế là tự Hư Vô sinh nhất khí vậy. Khi đã ra khỏi đất, thì sinh ra hai lá. Thế là tòng nhất khí sản Âm Dương vậy. Thế rồi từ giữa 2 lá lại sinh ra một giò, thế là Âm Dương tái hợp thành Tam Thể vậy. Từ đó sinh cành sinh lá, thế là Tam Thể trùng sinh vạn vật trương vậy.

Trong thế gian này các vật vô tình, hay hữu tình đều từ một Khí Hư Vô đó mà sinh ra. Nhưng đều là Thuận hành Tạo Hóa tự nhiên chi đạo. Người tu đạo nếu biết từ thuận hành tự nhiên chi đạo mà tu nghịch hành lại, từ Vạn trở về Tam, từ Tam trở về Nhị, từ Nhị qui Nhất, từ Nhất qui Hư Vô, thế là Vô Thanh Vô Xú chí hĩ (Trung Dung Chương 33).

Bài 13

(Nói về Khảm Ly)

Khảm điện, phanh oanh Kim Thủy phương,

坎 甸 烹 轟 金 水 方

Hỏa phát Côn Lôn Âm dữ Dương.

火 發 崑 崙 陰 與 陽

Nhị vật nhược hoàn hòa hợp liễu,

二 物 若 還 和 合 了

Tự nhiên đơn thục biến thân hương.

自 然 丹 熟 遍 身 香

Tạm dịch:

Khảm Điện phát sinh Kim Thủy Phương,

Lửa bốc Côn Lôn Âm với Dương.

Âm Dương nhị khí mà hòa hợp,

Tự nhiên Đơn kết tỏa ngát hương.

Khảm Điện là tượng Lửa phát sinh ra từ trong nước. Ví như Đạo Tâm, Chân Tri, từ nơi tối tăm nhất phát sinh. Chỗ nó phát hiện làchính tại nơi thân ta, lúc giờ Hoạt Tí (Phục kỳ kiến Thiên địa chi tâm hồ). Phanh oanh là tượng hoảng hốt bất định. Kim Thủy phương là Chân Tri của Đạo Tâm, là Chân Tình Tinh Nhất, có đủ Kim Thủy nhị Khí.

Côn Lôn tại Tây Phương là tổ mạch của mọi ngọn núi, là nơi sản xuất ra Chân Kim. Đang khi mà Đạo Tâm, Chân Tri từ nơi tối tăm nhất phát sinh, như điện quang xẹt sáng, lúc sáng, lúc tối, hoảng hốt bất định, khó được, dễ mất, thì phải dùng ngay Hư Linh chi Hỏa của quẻ Ly mà chế phục nó, thì Chân Tri, Linh Tri, Tính Tình sẽ tương luyến, Âm Dương sẽ tương hợp. trong đó sẽ sản sinh ra Tiên Thiên Linh Dược, phục vận Thiên Nhiên Chân Hỏa, làm biến hết Hậu Thiên Trọc Khí, Khoáng sẽ tận và Kim sẽ thuần, Kim Đơn sẽ thành thục, nuốt vào trong người sẽ thoát thai, hoán cốt, và Pháp Thân Thanh Tịnh sẽ hiện ra, như vậy gió sẽ đưa hương ngát cả trần hoàn, chứ đâu phải chỉ thơm ngát mình ta.

Bài 14

(Bàn về Mậu Kỷ)

Ly Khảm nhược hoàn vô Mậu Kỷ,

離 坎 若 還 無 戊 己

Tuy hàm Tứ Tượng bất thành Đơn.

雖 含 四 象 不 成 丹

Chỉ Duyên Bỉ Thử hoài Chân Thổ,

只 緣 彼 此 懷 真 土

Tọai sử Kim Đơn hữu Phản Hoàn.

遂 使 金 丹 有 返 還

Tạm dịch:

Ly Khảm nếu như không Mậu Kỷ,

Tuy gồm Tứ Tượng chửa thành Đơn.

Nếu như Bỉ Thử qui Chân Thổ,

Sẽ khiến Kim Đơn được phản hoàn.

Khảm là Thủy, nơi con người là Nguyên Tinh, phát ra thành Trí. Trong Nước tàng Kim nơi con người là Chân Tình, phát ra thành Nghĩa. Ly là Hỏa, nơi con người là Nguyên Thần, phát ra thành Lễ. Hỏa sinh ư Mộc, nơi con người là Nguyên Tính, phát ra là Nhân.

Đạo Tâm thủ tượng là Khảm, Nhân Tâm thủ tượng là Ly. Đạo Tâm, Nhân Tâm có đủ Tứ Tính Kim Mộc Thủy Hỏa. Nhưng Tứ Tính còn cách biệt, nếu muốn được thành Nhất Khí tương sinh, thì phải nhờ vào công lao của Mậu Kỷ.

Mậu là Dương Thổ, là Nguyên Khí, phát ra thành Tín. Kỷ là Âm Thổ, là Ý Niệm, phát ra thành Dục. Khảm nạp Mậu, tại Đạo Tâm là Tín. Ly nạp Kỷ tại Nhân Tâm là Ý.

Nếu muốn Chính Tâm, thì trước hết phải Thành Ý. Ý thành thì Kỷ Thổ định và Nhân Tâm sẽ Tĩnh. Muốn hành Đạo, thì trước hết phải lập Tín. Tín lập thì Mậu Thổ hiện và Đạo Tâm sẽ sáng ra rực rỡ.

Nếu Đạo Tâm không có Tín, nếu Nhân Tâm không Thành, thì dù có Nhân Nghĩa Lễ Trí, chúng vẫn xa lìa nhau, cái Tính Tình Tình Thần đã sở tàng được nhưng vẫn xa cách nhau, quay lưng lại với nhau, thì làm sao kết thành Thần Đơn chí Linh chí Thánh được.

Cho nên người tu đạo, thì trước hết phải lấy Thành Ý Lập Tín làm đầu. Ý thành tín lập thì Đạo Tâm sẽ sáng ra, và Nhân Tâm sẽ Chính. Bỉ Thử hòa hợp, Âm Dương tương ứng, Tiên Thiên chi Khí, từ Hư Vô trung tới, Ngưng lại thành một viên ngọc Thử Châu. Cái gì tán nay hồi phục lại, cái gì đi rồi nay trở lại. Cho nên nói: Chỉ Duyên Bỉ Thử hoài Chân Thổ, Toại sử Kim Đơn hữu phản hoàn. Công lao của Mậu Kỷ quả là lớn vậy.

Bài 15

(Bàn Điên Đảo Khảm Ly)

Nhật cư Ly vị[7] phiên vi Nữ,

日 居 離 位 翻 為 女

Khảm phối Thiềm Cung khước thị Nam.

坎 配 蟾 宮 卻 是 男

Bất hội cá trung điên đảo ý,

不 會 箇 中 顛 倒 意

Hưu tương quản kiến sự cao đàm.

休 將 管 見 事 高 談

Tạm dịch:

Nhật tại Ly cung thành ra Nữ,

Khảm sánh Thiềm Cung lại là Nam.

Nếu không biết được Điên Đảo ý,

Những người thiển cận khỏi Cao Đàm.

Linh Tri vốn là Dương. Nhưng ngoài Sáng mà Trong Tối, lại chiêu Khách Khí, như mặt trời ở quẻ Ly, ngoại Dương nội Âm, nên đổi thành Nữ.

Chân Tri bản vốn là Âm, vì có Chính Khí, như quẻ Khảm phối Thiềm Cung, ngoại Âm Nội Dương, nên lại là Nam. Hậu Thiên Nhân Tâm mượn Linh sinh Vọng, Đạo Tâm Thiên Chân bị mai tàng, y như Nữ tử lo việc nhà mà Nam Tử thoái vị vậy.

Đạo Tu Đơn là dùng Đạo Tâm Chân Tri chế phục cái Linh Tri của Nhân Tâm, dùng Nhân Tâm Linh Tri thuận theo Chân Tri của Đạo Tâm. Nam Cương Nữ Nhu, Nam Tư Chủ sự, Nữ tử thính mệnh. Như vậy Đại Nghiệp chắc sẽ thành.

Nếu không hiểu được cái ý điên đảo đó, thế là không biết được Đạo Tâm Chân Tri, và Nhân Tâm Linh Tri, thế là loạn xạ, rối mù, đều là lấy Giả làm Chân, những người thiển cận thế ấy khỏi nói chuyện cao siêu với họ, như vậy chỉ là lừa mình, lừa người mà thôi.

Bài 16

Thủ tương Khảm vị tâm trung Thật,

取 將 坎 位 中 心 實

Điểm hóa Ly Cung phúc nội Âm.

點 化 離 宮 腹 內 陰

Tòng thử biến thành Kiền kiện thể,

從 此 變 成 乾 健 體

Tiềm tàng phi dược tận do[8] tâm.

潛 藏 飛 躍 盡 由 心

Tạm dịch:

Phải đem quẻ Khảm Tâm Trung Thật,

Điểm hóa Ly Cung dạ toàn Âm.

Sau đó biến thành Kiền kiện thể,

Tiềm tàng, phi dược thảy do Tâm.[9]

Quẻ Khảm Trung Tâm thực, tức là Chân Tri của Đạo Tâm, quẻ Ly trung tâm Hư, tức Linh Tri của Nhân Tâm. Đem cái Chân Tri của Đạo Tâm bị hãm trong quẻ Khảm, điểm hóa cho cái Linh Tri của Nhân Tâm nằm trong quẻ Ly. Chỉ trong giây lát, Âm Khí tiêu và Dương Khí phục, thấy lại được cái Bản Lai Kiền Nguyên diện mục, trả lại cho mình cái Bản Tính Lương Tri, Lương Năng, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông. (Hệ Từ thượng, Chương X, tiết 4).

Cảm nhi toại Thông, tịch nhiên bất động cho nên nói: Tòng thử hậu biến thành Kiền kiện thể, Tiềm tàng, phi dược tận do tâm.

Thể đây không phải là cái hình thể của Ảo Thân bên ngoài, mà chính là Chân Thể của Pháp Thân. Pháp Thân chính là Bản Tính vậy,

Con người khi vừa sinh thì có một điểm Nhất Linh bản tính, tròn trặn sáng láng, cương kiện trung chính, thuần túy không có chút gì là thể chất cặn bã, như quẻ Kiền có ba vạch Dương, đó là tượng Thuần Dương vô Âm. Khi giao vào Hậu Thiên, thì cái Thiên Lương ấy bị mờ đi, cái Linh khí ấy bị giả chen vào. Như quẻ Kiền bị lủng ở giữa và biến thành quẻ Ly, và quẻ Khôn bị đặc giữa và biến thành quẻ Khảm vậy. Trung Hư là cái Chân bị mất đi. Trung Thực là cái Chân nơi quẻ Khảm bị hãm vậy. Thủ Khảm Điền Ly là phản hoàn Thiên Chân, phục hồi lại cái bản tính Chân Linh xưa kia, như quẻ Ly lại biến lại thành quẻ Kiền vậy. Chân Linh một khi đã phục hồi, thì Chủ Tể lại trở về, thường ứng, thường tĩnh, tả chi hữu chi, vô bất nghi chi, tiềm tàng phi dược, tất cả hoàn toàn là do tâm.

Con người sau này, không biết lý đó, nên cho rằng Thủ Khảm Điền Ly là đem khí nơi Thận giao lên với Tâm, lại cho rằng dùng cái Khảm Khí hậu thăng, tiền giáng và rơi xuống Giáng Cung (Trung Đơn Điền) vậy.

Ôi! biệt hữu ta nhi kỳ hựu kỳ, Tâm Thận nguyên lai phi Khảm Ly (Ôi! Kỳ diệu thay, Tâm Thận đâu phải là Khảm Ly.) Ai nói Dĩ Khảm điền Ly là Tâm Thận, thì là chí ngu vậy.

Bài 17

(Nói về Ngũ Hành)

Chấn Long Hống tự xuất[10] Ly Hương,

震 龍 汞 自 出 離 鄉

Đoài Hổ Diên sinh tại Khảm Phương.

兌 虎 鉛 生 在 坎 方

Nhị vật tổng nhân Nhi sản Mẫu,

二 物 總 因 兒 產 母

Ngũ Hành toàn yếu nhập Trung ương.

五 行 全 要 入 中 央

Tạm dịch:

Chấn Long Hống xuất tự Ly Hương,

Đoài Hổ Duyên sinh tại Khảm Phương.

Hai vật vốn là Con sinh Mẹ,

Ngũ Hành cần phải nhập Trung Ương.

 Chấn là Long, là Mộc Hống. Đoài là Hỏa là Kim Duyên. Ly là Hỏa, Khảm là Thủy. Long Hống xuất tự Ly hương, thế là Hỏa trung sinh Mộc. Hổ Duyên sinh tại Khảm Phương là Thủy trung sinh Kim.

Hỏa trung sinh xuất chi Mộc, Hống là Bất hủ chi mộc, Thủy chung sinh xuất chi Kim, Duyên vi bất hoại chi Kim.

Mộc vốn sinh Hỏa, thế mà Hỏa sinh ngược lại Mộc. Kim vốn sinh Thủy mà Thủy sinh ngược lại Kim, thế là Nhi Sinh Mẫu (con sinh Mẹ).

Cổ kinh viết: Ngũ hành bất thuận hành, Long tòng hỏa lý xuất, Ngũ hành điên đảo vận, Hổ hướng thủy chung sinh. Ý là như vậy.

Khí Tính con người dễ động, như Mộc Hống thời nổi, nếu lấy Hỏa của Nguyên Thần, đoàn luyện cho hết cặn bã, thì Khí Tính sẽ hóa, và Chân Tính sẽ hiện, sẽ là Cái Tính bất động,

Vọng Tình nơi con người rất nặng, như Kim Duyên chi Tính trầm. Nếu lấy Tinh Nhất chi thủy, tẩy sạch trần cấu, thì Vọng tình tiêu mà Chân Tình ngưng, sẽ mãi mãi là cái Vô Tình chi tình.

Chẳng những thế, khí chất mà hóa thì Vô Tính Hỏa sinh, Thức Thần mà Diệt thì Nguyên Thần thường tồn. Tình Dục tiêu thì Vô Dâm niệm, Trọc Tinh hóa thì Nguyên Tinh vô lậu. Chân Tính hiện, Chân Tình ngưng, Nguyên Thần sinh, Nguyên Tinh cố. Tính Tình Tinh Thần qui ư nhất Khí, Nhân Nghĩa Lễ Trí qui ư nhất Tín. Thế là Ngũ Hành Toàn.

Ngũ hành mà toàn, hồn nhiên Nhất Trung, thế là Ngũ Hành nhập Trung Ương.

Ngũ Hành mà nhập Trung Ương sẽ Bất Thiên, Bất Ỷ. Âm Dương tương hợp, thế là Kim đơn kết.

Nếu mà Nhỏ ở Đông, mất ở Tây, rơi mất ở Nam Bắc, đi tìm Dược Liệu khác mà muốn tu thành Kim Đơn thì rất khó.

Câu thơ quan trọng chính là Ngũ Hành toàn yếu nhập Trung Ương. Nếu Ngũ Hành không vào Trung Ương, thì Ngũ hành sẽ bị phân tán, không kết được Kim Đơn. Nếu Ngũ Hành vào được Trung Ương, thì Ngũ Hành sẽ là Nhất Khí, kim đơn sẽ tự thành. Học giả không thể không biết rõ Ngũ Hành vậy.

Bài 18

(Bàn về Lưỡng Huyền)

Nguyệt tài thiên tế bán luân minh,

月 才 天 際 半 輪 明

Tảo hữu Long Ngâm Hổ Khiếu thanh.

早 有 龍 吟 虎 嘯 聲

Tiện hảo dụng công tu nhị bát,

便 好 用 功 修 二 八

Nhất thời thần nội quản đơn thành.

一 時 辰 內 管 丹 成

Tạm dịch:

Trên trời Trăng sáng cứ tròn dần,

Sớm thấy Long ngâm, Hồ khiếu thanh.

Bỏ hết công phu tu nhị bát,

Trong một phút giây thấy Đơn thành.

Kim Đơn có Long Tính Hổ Tình, là Khí của Lưỡng Huyền, giao hợp mà thành.

Trước tiên lấy Thượng Huyền Chi Kim, Nhị Bát (nửa Cân) làm Đơn Mẫu, sau lấy Hạ Huyền Chi Mộc nửa cân, để kết thành thai.

Thế nào là Lưỡng Huyền? Mặt trăng mồng Ba là Nhất Dương sinh, đến mồng Tám là 1/2 Âm, 1/2 Dương. Vầng trăng chia thành 2 nửa đen, nửa trắng thẳng như sợi dây, trông tựa dây Cung. Nửa trắng phía phải, vì ánh sáng ở trên, nên gọi Thượng Huyền. Đến ngày 15 thì trăng tròn.

Ngày 16 thì Nhất Âm thai, ngày 18 thì Nhất Âm hiện. Đến ngày 23, thì Dương Trung Âm Bán; hai nửa trắng đen thẳng như sợi dây, trông tựa Dây Cung.1/2 trắng phía trái, vì ánh sánh sinh ra ở phía dưới nên gọi là Hạ Huyền.

Ánh sáng trăng từ Tây Nam sinh Hổ, thuộc Kim. Nên gọi trăng ngày mồng tám là Hổ chi Huyền khí. (Thượng Huyền). Nguyệt chi Âm Thể từ Đông Nam sinh ra Long. Long thuộc Mộc, Mộc tại Đông, nên gọi ngày 23 là Long Chi Huyền Khí (Hạ Huyền).

Chân Tri chi Tình thời Cương, tượng Hổ, như là Ánh Dương Quang của mặt trăng vậy. Linh Tri chi Tính thời Nhu, tượng Long, như là Nguyệt chi Âm Thể vậy. Chân Tri Cương Tình tiến tới Trung Chính, như là Ánh Dương Quang sinh xuất từ Thượng Huyền, đó là Kim Tám Lạng vậy. Linh Tri Nhu Tính, thoái tới Trung Chính, như là Nguyệt Hạ Huyền sinh ra từ Âm Thể, đó là Mộc Tám Lạng vậy.

Nguyệt tài Thiên tế Bán Luân Minh. Đó chính là Chân Tri Cương Tình tiến tới Trung Chính.

Chân Tri tiến tới Trung Chính. Trong Nhu có cương, Linh Tri bị Chân Tri chế ngự, nên không bay bổng. Dương thống Âm và Âm thuận Dương. Thế tức là Long Ngâm, Hổ khiếu, thế là Đồng Khí tương cầu.

Lúc đó, chính là lúc khéo dụng công tu trì, mượn Dương giúp Âm, làm cho Nhu Tính của Linh Tri, cũng qui về Trung Chính. Linh Tri qui về Trung Chính, trong Cương có Nhu. Chân Tri, Linh Tri đều qui về Trung Chính. Nhị Bát Lưỡng Huyền chi khí, phân số đã đủ, Âm Dương tương đáng, cương nhu như nhất, thế là Nhất thời thần nội quản Đơn thành. Nhất thời chi công, đâu phải là dễ nếu không bỏ ra 10 năm công phu vất vả, thì không sao tới được cảnh giới này được.

Bài 19

(Bàn về Điều Hòa)

Hoa Nhạc sơn đầu hùng Hổ khiếu,

華 岳 山 頭 雄 虎 嘯

Phù Tang hải để tẫn Long ngâm.

扶 桑 海 底 牝 龍 吟

Huỳnh Bà tự giải tương mưu hợp,

黃 婆 自 解 相 媒 合

Khiển tác phu thê cộng nhất tâm.

遣 作 夫 妻 共 一 心

Tạm dịch:

Đầu non Hoa Nhạc Hổ đực rống,

Đáy bể Phù Tang Rồng cái kêu  

Huỳnh Bà ở giữa lo mối lái,

Khiến cho chồng vợ hợp một nhau.

Bài 20

Xích Long Hắc Hổ các Tây Đông,

赤 龍 黑 虎 各 西 東

Tứ tượng giao gia Mậu Kỷ trung.

四 象 交 加 戊 己 中

Phục Cấu tự thử năng vận dụng,

復 姤 自 此 能 運 用

Kim Đơn thùy đạo bất thành công.

金 聃 誰 道 不 成 功

Tạm dịch:

Xích Long, Hắc hổ các Tây Đông,

Tứ tượng giao hòa Mậu Kỷ trung,

Phục, Cấu từ nay tùy vận dụng,

Ai nói Kim Đơn chẳng thành công?[11]

Hoa Nhạc ở phía Tây, Phù Tang ở phía Đông. Hổ là Kim Tình, Long là Mộc Tính. Loài hữu sinh, khi sơ sinh, Tính Tình tương hợp, Kim Mộc tương giao.

Khi xuống hậu thiên, cái Giả hiện ra và cái Chân mờ tối, Tính Tình phân thành hai nơi. Như Long phía Đông và Hổ phía Tây vậy. Hổ xưng là Đực, vì là Kim tình Cương. Long xưng là Cái vì là Mộc Tính Nhu.

Nhưng tuy Chân Tình bị Giả tình làm cho cách trở, Chân Tính bị giả Tính làm cho ếm nhẹm, Chân Tình Chân Tính vẫn muốn được tương hội. Sơn đầu Hùng Hổ Khiếu, Hải để tẫn Long ngâm. Âm Dương cách trở, nhưng vẫn tiềm thông với nhau. Cách ngại, tiềm thông, nghĩa là vẫn có thể Tương Hội. Nhưng chưa có vật gì làm môi giới, nên chưa gặp được nhau. Huỳnh Bà còn có tên là Chân Thổ, hay Chân Ý, hay Chân Tín.

Khi Chân Tín hiện thì sẽ Ý thành, Tâm Chính. Cái Giả biến đi, và cái Chân hiện ra. Tình sẽ qui ư Tính, trong phút giây Tình Tính sẽ tương hợp, như mối lái qua lại giữa hai nhà, khiến cho vợ chồng hợp một lòng vậy.

Bài 21

(Bàn về Long, Hổ)

Tây Sơn Bạch Hổ chính xương cuồng,

西 山 白 虎 正 猖 狂

Đông Hải, Thanh Long bất khả đương.

東 海 青 龍 不 可 當

Lưỡng thủ tróc lai, lệnh tử khuyết,

兩 手 捉 來 令 死 闕

Hóa thành nhất khối Tử Kim Sương.

化 成 一 塊 紫 金 霜

Tạm dịch:

Tây Sơn Bạch Hổ tính xương cuồng,

Đông Hải Thanh Long mấy ai đương,

Hai tay bắt lấy, về giam lại,

Biến thành nhất khối Tử Kim Sương.

Chân Tri chi tình, Linh Tri chi Tính, tuy vốn là Tiên Thiên nhất khí, nhưng đã rớt xuống Hậu Thiên, thì Lý và Dục giao tạp, Chân Giả hỗn độn, xa cách nhau lâu, không thể bỗng chốc trở nên thuần thục.

Cho nên nói: Tây Sơn Bạch Hổ chính xương cuồng, Đông Hải Thanh Long bất khả đương.

Nhưng đạo Kim Đơn có phép Tá Giả Tu Chân, Dĩ Chân Hóa Giả. Phép này cứ Thuận Kỳ Sở Dục, hướng dẫn từ từ, rồi cuối cùng hạ tử công phu, làm cho cái không hợp rồi cũng đi đến chỗ hợp, cái không Hòa rồi cũng đi tới chỗ Hòa. Càng ngày càng mạnh, Vọng tình sẽ tự nhiên mất, Chân Tình sẽ tự nhiên sinh, Khí Tính tự tiêu, Chân Tình tự Hiện, Cái Giả vĩnh viễn tiêu diệt, Cái Chân vĩnh viễn thường tồn. Vô tình chi tình mới thật là Chân Tình, Vô Tính chi Tính mới thật là Chân Tính, hai bên hợp Nhất, Tâm Tử Thần Hoạt, bất thức bất tri, thuận Đế chi tắc, hóa thành Nhất Khối Tử Kim Sương vậy.

Kim là Kiên Cương bất hoại chi vật. Kim mà trở nên Tía, từ trong lửa lớn đào luyện ra, là Kim có Túc Sắc. Tử Kim mà hóa thành Sương, là hình chất biến hết, chỉ còn Hồn Nhiên Nhất Khí, siêu xuất lên trên Âm Dương vậy.

Bài 22

(ba bài bàn về Luyện Kỷ)

Tiên thả quan Thiên minh Ngũ Tặc,

先 且 觀 天 明 五 賊

Thứ tu sát địa dĩ an dân.

次 須 察 地 以 安 民

Dân an quốc phú đương cầu chiến,

民 安 國 富 當 求 戰

Chiến bãi phương năng kiến Thánh Nhân.

戰 罷 方 能 見 聖 人

Tạm dịch:

Trước phải xem Trời, hiểu Ngũ Tặc,

Sau phải Sát Địa để an dân.

Dân an, quốc phú cần cầu chiến,

Chiến ngưng sẽ thấy hiện Thánh Nhân.

Quan Thiên là quan ngô thân chi Thiên Tính vậy. Minh Ngũ Tặc là biết Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ, Ngũ Hành tương khắc vậy.

Sát địa là Sát Ngô thân chi Tâm Địa vậy. An Dân là an Tinh Thần Hồn Phách Ý, mỗi thứ ở một nơi.

Tu Thân chi đạo, việc trước tiên là Luyện Kỷ. Tinh yếu của Luyện Kỷ là phải Quan Thiên Tính trước hết, Thiên Tính mà sáng láng thì Ngũ Tặc không thể man trá được.

Sau đó phải Sát Tâm Địa. Tâm Địa mà thanh tĩnh, thì Ngũ Hành đều an, thì Tinh chắc, Thần toàn, Hồn định, Phách tĩnh, Ý Thành. Thế là Quốc phú, sẽ Chiến thắng được Ngũ Tặc, và chế phục được quần Âm. Âm Khí hóa thành Dương Khí, Sát Cơ biến thành Sinh Cơ, thế là khả dĩ kiến Thánh Nhân vậy.

Thánh Nhân chính là Lương Tri, Lương Năng, bản lai Diện Mục. Còn gọi là Thánh Thai.

Ngũ Hành hàng phục, biến thành Ngũ Nguyên, phát ra thành Ngũ Đức. Tịch nhiên bất động, Cảm Nhi Toại Thông, bất thức bất tri, thuận Đế chi tắc, không phải là Thánh Thai thì là gì?

 Chữ Chiến trong Thơ, ý nghĩa thật sâu. Vì Ngũ Tặc trong Tâm ta, ảnh hưởng tới Trời, muốn tranh quyền với Trời, phải hàng phục được nó. Chiến đây là đoạt Đại Dụng, phát Đại Cơ, dũng mãnh tinh tiến, càng ngày càng mạnh, không chịu giữa đường đứt gánh.

Cổ tiên xưa nói: Nhất hào Dương khí, bất tận bất tử, nhất hào Âm khí bất tận bất Tiên. Luyện Kỷ là luyện cho đến chỗ không còn chút nào là Âm Khí nữa, Ngũ hành hỗn hóa, khoáng tận, Kim thuần, sau đó mới thôi.

Bài 23

Dụng Tướng tu phân Tả Hữu Quân,

用 將 須 分 左 右 軍

Nhiêu tha vi Chủ ngã vi Tân.

饒 他 為 主 我 為 賓

Khuyến quân lâm trận hưu khinh địch,

勸 君 臨 陣 休 輕 敵

Khủng táng Ngô Gia vô giá Trân.

恐 喪 吾 家 無 價 珍

Tạm dịch:

Dụng tướng, phải phân tả hữu quân,

Nhường y làm Chủ, tớ làm Tân,

Khuyến quân lâm trận đừng khinh địch,

Kẻo mất của nhà vô giá Trân.

Luyện Kỷ chi Đạo, không mong thành công ngay, phải thuận theo sở Dục, mà hướng dẫn nó, vì cái Khiếu Chân Linh của chúng ta đã bị phong bế lâu ngày, bị tích tập đã dầy, ngũ tặc tác họa, không phải một sớm một chiều, mà có thể tiêu diệt được.

Dụng Tướng tu phân tả hữu quân, Nhiêu tha vi Chủ, ngã vi Tân, muốn bắt trước hết phải thuận theo. Khuyến quân lâm trận hưu khinh địch, Khủng táng Ngô Gia vô giá Trân là muốn bắt người trước hết phải không mất mình. Trong phải phòng nguy. lự hiểm, ngoài phải cần công tu luyện, thì cái Giả sẽ biến đi, mà cái Thật sẽ giữ được. Lo chi mà Đại Đạo không thành?

Bài 24

Hỏa sinh ư Mộc, bản tàng phong,

火 生 於 木 本 藏 鋒

Bất hội toản nghiên, mạc cưỡng công.

不 會 鑽 研 莫 強 攻

Họa phát tổng nhân tư hại kỷ,

禍 發 總 因 斯 害 己

Yếu tu chế phục mịch Kim công.

要 須 制 伏 覓 金 公

Tạm dịch:

Lửa sinh từ Mộc, vốn tàng phong (bén nhọn),

Chẳng vội giũa mài, chẳng cưỡng công.

Họa sinh chính tại mình tự hại,

Muốn chế phục Mộc, tìm Kim Công.

Con người từ Hậu Thiên dụng sự, Thức Thần nắm quyền, trong người có đủ Khí Hậu Thiên Ngũ Hành, có phiền não căn trần từ nhiều kiếp mang lại, cộng với những tập nhiễm ô uế hiện tại, nếu không có đại pháp lực, đại thủ đoạn, làm sao công phạt cho hết được. Nếu không nắm được cái lý của phép Giũa Mài (Toản Khiên), mà hạ thủ công phu, tức là Dĩ Tâm Chế Tâm, hết sức mãnh liệt, có lúc Quân Hỏa. Tướng Hỏa đều phát, chẳng những không phá được giặc, mà còn bị giặc tấn công lại, chẳng những vô ích mà còn bị hại. Như Lửa sinh từ Mộc, họa phát ắt chế phục được, Mộc ngược lại bị Lửa đốt, và làm hại chính mình. Tham đồng khế viết: Thái Dương lưu Châu thường dục khứ nhân, Tốt đắc Kim Hoa chuyển nhi tương nhân.

Kim Hoa tức là Đạo Tâm. Đạo Tâm không phải là Tâm của Tâm. Mà vốn là Thiên Chân Thân sinh ra, có đủ Tình của Chân Tri, có Khí Cương Chính, vạn vật không lừa dối được. Một khi ánh sáng của Đạo Tâm đã hiện ra, thì Quần Tà sẽ chốn ẩn. Nó cương đoán và quả quyết, sắc bén như Vàng, Cho nên gọi Kim Công là Đạo Tâm. Cái Chân Lý của phép Giũa Mài (Toản Nghiên) chính là dùng Kim mà khắc chế Mộc vậy.

Phép Đại Đơn lấy Kim Công làm chủ nhân, nếu bỏ Kim Công mà muốn luyện Kỷ thì chỉ là chuốc lấy tai họa. Trương Tam Phong viết: Luyện Kỷ thời tu dụng Chân Diên. Chân Diên, Kim Công đều là những danh xưng khác của Đạo Tâm vậy.

Bài 25

(Nói về Kim Công)

Kim Công bản thị Đông gia tử,

金 公 本 是 東 家 子

Tống tại Tây lân ký thể sinh.

送 在 西 鄰 寄 體 生

Nhận đắc hô lai[12] qui xá dưỡng,

認 得 呼 來 歸 舍 養

Phối tương Xá Nữ tác thân[13] tình.

配 將 奼 女 作 親 情

Tạm dịch:

Kim Công bản thị Đông Gia Tử,

Lối xóm bên Tây mượn thể sinh.

Nhận ra gọi lại về nuôi dưỡng,

Hợp cùng Xá Nữ tác thân tình.

Kim Công như trước đã nói là Đạo Tâm, Chân Tri. Chân Tri là Chân Tình. Khi con người sinh ra, Tính Tình cùng ở một nhà, không phân Bỉ, Thử, Tính là Thể, Tình là Dụng, Tình là Tính, Tính là Tình, đồng xuất, dị danh, không phải là hai.

Khi vào Hậu Thiên, thì Tính Tình biến rời, Chân Tình tối đi mà Vọng Tình sinh. Cương Chính chi khí bị Khách khí che lấp, không còn tùy thuộc ta. Như Đông gia chi tử mà sinh nhờ nơi Tây Lân vậy. Không phải sẽ không bao giờ gặp lại ta. Nhưng thấy mà nhận không ra thôi.

Nếu là Chí sĩ, cùng lý thông triệt, nhận biết Chân Thật, kêu một tiếng, lập tức sẽ trở lại, như tiếng vang trong hang, không hề mất sức lực. Lại có thể nuôi trong mật thất, thường gia công hộ trì. Phối hợp với Chân Tính Xá Nữ, thành Âm Dương nhất khí, kết tác thân tình, như là Đông Gia chi tử vậy. Xá Nữ là con gái trong nhà, tức là Tính Linh Tri.

Tính vốn Dương mà gọi là Nữ vậy. Tính chủ Nhu tượng Mộc, cho nên gọi là Xá Nữ.

Tình vốn Âm mà lại gọi là Nam.Tình chủ Cương tượng Kim, cho nên gọi là Kim Công.

Kim Công từ lâu đã ra ngoài, bỗng nay trở về, gặp lại Xá Nữ, tình rất thân thiết thế nào cũng sinh Đơn vậy. Cho nên Tham Đồng Khế nói: Kim lai qui Tính sơ, nãi đắc xưng Hoàn Đơn.

Kim Mộc tương tính, Tình Tính tương hợp. Thế là Hoàn Đơn. Ngoài ra không có hoàn đơn nào khác.

Bài 26

(Bàn về Xá Nữ)

Xá nữ du hành tự hữu phương,

奼 女 游 行 自 有 方

Tiền hành tu đoản, hậu tu trường.

前 行須 短 後 須 長

Qui lai khước nhập Huỳnh Bà Xá,

歸 來 卻 入 黃 婆 舍

Giá cá Kim Công tác lão lang.

嫁 箇 金 公 作 老 郎

Tạm dịch:

Xá nữ đi chơi phải có phương,

Mới đầu đi vắn sau thời trường.

Trở lại về ngay Huỳnh Bà Xá,

Cùng với Kim Công vẹn Xích Thằng.

Xá Nữ như trong thơ trước đã nói là Linh Tri chi tính vây. Vì nhâp vào Hâu Thiên, mà trong Nhân Tâm đã sẵn có Thức Thân cư ngụ, nên không thê nào thoát trong Chân có giả, nhân Linh sinh Vọng. Thây Lưả là bay.

Du hành không định cho nên nói xuât nhâp vô thời, không biêt ở đâu.

Muôn tu kim đơn thì trước hết phải đem Nhất điểm Linh Tính cho nó du hành nơi phương hướng đáng đi mà thôi. Làm cho Linh ấy Hư đi chứ không làm cho nó tối đi thế là Linh qui về Chân Linh vậy.

Hành tiền tu đoản là Tính cầu Tình vậy. Hậu hành tu trường là dùng Linh dưỡng Chân vậy. Dĩ Tính cầu Tình là cái ảo diệu của lúc kết đơn, cho nên nói Vắn. Dĩ Linh dưỡng Chân là 10 tháng ôn dưỡng, cho nên nói Dài. Đáng vắn thì vắn, đáng dài thì dài, thế là Hữu Phương. Cứ theo hướng ấy mà đi, thì có triển vọng thành Kim Đơn. Muốn vậy phải Chuyết Thông Hủy Trí, Hồi Quang Phản Chiếu, đem Nhất Điểm Linh Tri đó, đặt vào Trung Ương chính vị, thế là Qui lai khước nhập Huỳnh Bà Xá.

Huỳnh bà Xá là Bất Thiên, Bất Ỷ, là Trung Chính chi Xá. Linh Tính Trung Chính, Tâm Chính Ý Thành, Ý thành rồi Tín Chân, Tín Chân rồi sẽ không du hành bên ngoài.

Nhờ thế mà Tính cầu Tình, Tình lai qui Tính, Tính Tình tương luyến, hợp thành Nhất Khí, thế là Giá cá Kim Công tác lão lang.

Tác lão lang không phải là lời Tầm Thường, mà ý nghĩa sâu xa.

Đạo Tu Đơn, trước hết là dùng Linh Tính chiêu Chân Tình. Chân tình phục hồi, thì Linh Tính sẽ bất động, bất giao. Linh tính sẽ qui chân. Sau đó dùng Linh Tính khóa Chân Tình, cốt tu dưỡng Chân Tình cho thành Thuần Âm, Vô Dương mới thôi, như đôi vợ chồng già, không để giữa đường vỡ gương, lườm nguýt nhau. Thế là lại trở lại ý nghĩa của chữ Trường vậy. Học giả nên lưu tâm thâm cứu.

Bài 27

(hai bài nói về Hỏa Hậu)

Túng thức Chu Sa dữ Hắc Diên,

縱 識 朱 砂 與 黑 鉛

Bất tri Hỏa Hậu dã như nhàn.

不 知 火 候 也 如 閑

Đại đô toàn tạ tu trì lực,

大 都 全 藉 修 持 力

Hào phát sai thù bất kết đơn.

毫 髮 差 殊 不 結 丹

Tạm dịch:

Nếu biết Chu Sa với Hắc Đơn,

Hỏa hầu không biết cũng như không.

Chung qui toàn dụng tu trì lực,

Nếu sai tơ tóc, sẽ hỏng Đơn.

Kim đơn chi đạo chỉ dùng 2 dược liệu Chu Sa và Hắc Đơn, đoàn luyện thành bảo, để kéo dài đời sống. Chu Sa là Ly trung nhất điểm Hư Linh chi khí, tức là Linh Tri vậy, thuộc Nhân Tâm. Hắc Diên là Khảm trung nhất điểm Cương Chính chi khí, tức là Chân Tri, thuộc Đạo Tâm.

Vì Nhân Tâm Linh Tri, thì Ngoại Minh Nội Ám. Minh thuộc Hỏa, Hỏa màu đỏ, thủ tượng là Chu Sa. Vì Đạo Tâm Chân Tri, thì Ngoại Ám, Nội Minh. Ám thuộc Thủy, Thủy màu đen, thủ tượng là Hắc Diên.

Cái này là Vô Hình Vô Tượng chi Sa Duyên, chứ không phải là thế gian hữu hình, hữu tượng chi Sa Duyên. Khi đã biết Chân Tri Linh Tri chi Sa Duyên, thì sẽ tùy ý hái thuốc mà không khó khăn gì.

Nhưng hái rồi phải tu luyện, nên biết Dược mà không biết phép luyện Dược, thì cũng giống như là không biết. Cho nên nói: Túng Thức Chu Sa dữ Hắc Duyên, Bất tri Hỏa Hậu dã như nhàn. Vả Kim Đơn nhờ có Hỏa Hầu luyện trì nên mới thành. Hỏa là Tu trì chi công lực, Hậu là Tu Trì chi thứ tự.

Hái thuốc phải biết non già, luyện dược phải biết thời tiết. Có hỏa hầu Văn phanh, có Hỏa hầu Võ luyện, có Hỏa Hậu hạ thủ, có Hỏa Hậu kết thúc, có Hỏa Hậu Tiến Dương, có Hỏa Hậu thoái Âm, có Hỏa Hậu hoàn đơn, có Hỏa Hậu đại đơn, có Hỏa Hậu tăng giảm, có Hỏa Hậu Ôn Dưỡng. Thật là mhiều loại, phải biết cho rõ ràng, phải biết đầu đuôi, mới có thể thành công, nếu sai một ly, là đi nghìn dặm, như vậy mà muốn thành công thật là khó vậy.

(Hỏa hậu chung qui là cách thở: Khí tức miên miên, ý niệm cường liệt thì gọi là Vũ Hỏa, Vũ Hỏa dùng để Thái Dược, Phong Lô, khi tuần hành qua mạch Đốc. Khí tức nhược Hữu, nhược Vô thì là Văn Hỏa, dùng để Luyện Dược Ôn Dưỡng và khi thở qua Nhâm Mạch.)[14]

Bài 28

Khế, Luận, Kinh, Ca giảng chí chân,

契 論 經 歌 講 至 真

Bất tương Hỏa Hậu trước thành Văn.

不 將 火 候 著 成 文

Yếu tri khẩu quyết thông huyền xứ,

要 知 口 訣 通 玄 處

Tu cộng Thần Tiên tế tử luân.

須 共 神 仙 細 仔 論

Tạm dịch:

Khế, Luận, Kinh, Ca giảng lẽ Chân,

Không đem hỏa hậu viết thành văn.

Phải hay khẩu quyết, thông huyền diệu,

Nên gặp thần tiên, cặn kẽ bàn.

Xưa nay thần tiên, viết Tham Đồng khế, viết Âm Phù Kinh, Đạo Đức Kinh, viết Luận, viết Ca, bàn về Tu Chân, Dược Vật, Hỏa Hậu, rất là khẩn thiết, tường tận. Rất thành khẩn, không hề giả mạo. Tuy luận nhưng chưa luận đến nơi, tuy nói nhưng nói chưa thấu đáo, lại không đem Hỏa Hậu viết thành văn. Nhưng Khế, Luận, Kinh (Âm Phù Kinh, Đạo đức Kinh), Ca (thi văn) viết rất sâu xa, bí áo: Hoặc nói về Tính, hoặc nói về Mệnh, hoặc nói về Dược, hoặc nói về Hỏa, hoặc nói Tu Tính Hỏa Hậu, hoặc nói Tu Mệnh Hỏa Hậu, hoặc nói Ngoại Hỏa Hậu, hoặc nói Nội Hỏa Hậu, đều nói về Hỏa Hậu. Tuy nhiên lời nói tán loạn không tề chỉnh, nếu không gặp thày giỏi, nói cho tề chỉnh đâu ra đấy, thì không sao hiểu biết nổi. Cho nên nói: Bất tương hỏa hậu trước thành văn, lại còn thêm: Tu cộng thần tiên tử tế luân. Như vậy cốt là dạy người vưà phải đọc kỹ lưỡng Khế Luận, Kinh Ca, vừa phải có Minh Sư ấn chứng. Không thể không đọc Khế, Luận, Kinh, Ca, mà chỉ chuyên lo cầu thày, cũng như không thể coi rằng mình đã có Khế, Luận, Kinh, Ca để mà tự ngộ, nên không phải cầu thày nữa. Nếu quả thật Khế Luận Kinh Ca chưa có Hỏa Hậu, thì làm sao nói Khế Luận, Kinh Ca là chí chân được.

Đại cương, học giả phải vừa đọc kỹ lưỡng Khế Luận Kinh Ca, vừa phải cầu Thày. Đọc Khế Luận Kinh Ca để đoán định tà chính, chân giả, để quảng sung kiến thức. Phỏng cầu Minh sư để ấn chứng cho những điều mình đã biện giải. Tự học và cầu sư không thể thiếu một.

Bài 29

(Bàn về Thái Dược Hỏa Hầu)

Bát nguyệt thập ngũ ngoạn thiềm huy,

八 月 十 五 玩 蟾 輝

Chính thị Kim Tinh tráng thịnh thì.

正 是 金 精 壯 盛 時

Nhược đáo nhất Dương tài động[15] xứ,

若 到 一 陽 才 動 處

Tiện nghi tiến hỏa mạc diên trì.

便 宜 進 火 莫 延 遲

Tạm dịch:

Tháng tám hôm rằm xem bóng nguyệt,

Kim tinh ấy lúc tráng thịnh thì.

Nếu thấy Nhất Dương sơ động xứ,

Phải lo tiến hỏa chớ Diên trì.

Trăng ngày Trung Thu, là lúc Kim Tinh tráng thịnh, là lúc Đạo tới Cương kiện Trung Chính, là lúc Bản Tính Viên Minh. Công phu viên minh, toàn nhờ Đạo Tâm vậy.

Nhất Dương tài động xứ tức là Nhất Điểm Chân tri chi Dương quang của Đạo Tâm. Nó vừa bắt đầu động chứ chưa động mạnh. Lúc ấy Thiên Căn lộ xuất Đoan Nghê. Phải lập tức lo Tiến Hỏa, hái thuốc cho vào lò Tạo Hóa. Vừa hái vừa luyện. Từ tế vi đến hiển lộ rõ ràng. Tự Nhất Dương tất nhiên sẽ tới Lục Dương thuần toàn. Cũng như Trăng ngày Trung Thu, ánh quang huy chiếu rải ra ngoài, soi cùng vũ trụ. Mạc Diên trì là không chậm trễ. Ánh sáng Đạo Tâm, khó được, dễ mất. Nếu có chút chậm trễ, thì ánh sáng sẽ mất.

Bài 30

(Nói về Sưu Thiêm Hỏa Hậu)

Nhất Dương tài động tác đơn thì,

一 陽 才 動 作 丹 時

Diên đỉnh ôn ôn chiếu hoảng vi.

鉛 鼎 溫 溫 照 幌 幃

Thụ khí chi sơ dung dị đắc,

受 氣 之 初 容 易 得

Sưu thiêm vận dụng thiết phòng nguy.

抽 添 運 用 切 防 危

Tạm dịch:

Nhất Dương sơ động: tác đan thì,

Lò Duyên âm ấm chiếu la vi.

Thụ khí chi sơ, dễ được nhất,

Sưu Thiêm quan trọng phải phòng nguy.

Thơ này tiếp lời theo thơ trước. Một Dương vừa động, phải thu ngay vào lò.

Tâm bình khí hòa, hư thất sinh bạch, quang huy tụ lại bên trong. Từ trong tối sinh xuất ánh sáng, như chiếu qua màn trướng vậy. Thôi công viết: Thụ khí cát, phòng thành hung. Vì Nhất Dương lai phục thì tối dung dị, nhưng thành toàn thì rất khó. Phải phòng nguy, lự hiểm, Phải dùng công phu sưu thiêm, tăng giảm, mới nên việc. Sưu là giảm khứ Nhân Tâm Linh Tri chi hữu dư. Thiêm là tăng Đạo Tâm Chân Tri nhi bất túc.

Sưu rồi lại Sưu, Thiêm rồi lại Thiêm, cho tới khi không còn Sưu Thiên, Tăng Giảm được nữa.Nhân tâm bất khởi, ĐạoTâm thường tồn, Chân Tri, Linh Tri tương hợp, nội ngoại quang minh, không còn sợ giữa đêm bị nạn phong lôi. Đặc biệt là khi Đạo Tâm vừa sơ phục, Dương khí còn non yếu, Âm Khí còn mạnh mẽ, nếu không có công phu sưu thiêm, nếu có chút chi biếng nhác, thì được rồi cũng mất đi. Cho nên phải quí trọng công phu Sưu Thiêm. Công phu sưu thiêm, tức là công phu phòng nguy, lự hiểm, ngoài Sưu Thiêm không làm gì có phòng nguy. Sưu thiêm không ở ngoài vấn đề phòng nguy. Phòng nguy nằm trong Sưu Thiêm, hai đằng là một. Học giả nên lưu tâm.

Bài 31

(nói về Ôn Dưỡng Hỏa Hầu)

Huyền Châu hữu tượng trục Dương sinh,

玄 珠 有 象 逐 陽 生

Dương cực Âm tiêu tiệm bác hình.

陽 極 陰 消 漸 剝 形

Thập nguyệt sương phi đan thủy thục,

十 月 霜 飛 丹 始 熟

Thử thời thần quỉ dã tu kinh.

此 時 神 鬼 也 須 驚

Tạm dịch:

Huyền Châu thành tượng lúc Cực Dương,

Dương Cực Âm sinh, tiệm bác hình.

Mười tháng mây bay, đan vừa chín,

Làm cho Quỉ khốc với Thần kinh.

Huyền Châu là chí Dương chi châu, là một vật tròn vẹn, trong sáng. Huyền Châu là tên khác của Kim Đan. Đó chính là Bản Tính Lương Tri, Lương Năng thủa sơ sinh. Cái bản tính đó, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, tượng là Huyền Châu. Châu này chính là Nhất Điểm Cương Kiện, Linh Tri của Đạo Tâm. Sinh ra nên thành tượng. Sinh rồi lại sinh, Hạo Khí sung tắc, quang huy viên mãn, đó là Dương Cực vậy. Dương Cực thì phải có Âm tiếp theo. Âm tiêu bác hình, mượn Âm dưỡng Dương, làm tiêu Dương Cương chi táo khí. Tiệm Bác là phải dùng công phu 10 tháng. 10 tháng ôn dưỡng. Khoáng tận, kim thuần, trở thành Linh Sương. Chân Không mà là Diệu Hữu, Diệu Hữu mà trong tàng Chân Không, bất thức bất tri, thuận đế chi tắc, như sương bay lên không trung, không rơi vào cảnh hữu vô, và Đan bắt đầu chín vậy. Tới khi ấy, thì Tạo Hóa không câu thúc được, vạn vật không lay chuyển nổi, công thành nơi nhân gian, tên ghi sổ trời, làm sao quỉ thần không kinh sợ nổi?

Bài 32

(bàn về Kết Đơn Hỏa Hầu)

Tiền Huyền chi hậu, Hậu Huyền tiền,

前 弦 之 後 後 弦 前

Dược vị bình bình khí tượng tuyền.

藥 味 平 平 氣 象 全

Thái đắc qui lai lô lý luyện,

太 得 歸 來 爐 里 煉

Luyện thành ôn dưỡng tự phanh tiên.

煉 成 溫 養 自 烹 煎

Tạm dịch:

Sau Thượng Huyền va trước Hạ Huyền,

Linh Miêu sinh, dược vị bình bình.

Lúc ấy Âm Dương hỗn thành phải hái ngay về,

Đó là thánh thai cần ôn dưỡng.

Tiền Huyền là Âm trung chi Dương: Chân Tri qui về Trung Chính vậy. Hậu Huyền là Âm trung chi Dương, Linh tri qui về Trung Chính vậy. Chân Tri, Linh Tri đều qui về Trung Chính. Cương Nhu tương đáng,Cương Nhu tương đáng là thời gian, sau Thượng Huyền và trước Hạ Huyền. Vào lúc ấy, Chân Tri, Linh Tri lớn nhỏ không bị thương tổn, 2 nước vô sự, lúc ấy sinh ra Thiên Tiên một điểm Linh Miêu, dược vị bình bình, Âm Dương hỗn thành, phải nhanh tay hái về, chân kết thành Thánh Thai. Đến khi ấy, Dược là Hỏa, Hỏa là Dược, dùng 10 tháng công phu ôn dưỡng, tự nhiên có Tiên Thiên Chân Hỏa phanh chiên, từ nhỏ tới lớn, vô hình sinh hình vậy.

Bài 33

(Âm Dương qui trung)

Trưởng Nam sạ ẩm Tây Phương Tửu,

長 男 乍 飲 西 方 酒

Thiếu Nữ sơ khai Bắc địa hoa.

少 女 初 開 北 地 花

Nhược sử thanh nga tương kiến hậu,

若 使 青 娥 相 見 後

Nhất thời quan tỏa tại Hoàng Gia.

一 時 關 鎖 在 黃 家

Tạm dịch:

Trưởng Nam vừa mọc tại cung Canh,

Thiếu nữ nở hoa Bắc Địa thành.

Sau khi đã gặp Thanh Nga đọan,

Đem về khóa lại ở Huỳnh Đình.

Trưởng Nam là quẻ Chấn. Tây phương tửu là Kim Thủy. Mồng 3, trăng mọc phương Canh, dưới Chí Âm có một Dương sinh. Nơi quẻ là quẻ Chấn. Cho nên nói: Trưởng Nam sạ ẩm Tây Phương tửu.

Thiếu Nữ là quẻ Đoài, Bắc địa hoa khai là trong nước sinh ra Kim Hoa. Nguyệt hoa chi sinh từ Đoài tới Khôn. Trong Âm hiện Dương, cho nên nói Thiếu Nữ sơ khai Bắc địa hoa. Hai câu đều mô tả tượng Nhất Dương sinh. Nói Sạ Ẩm nghĩa là chưa ăn bao giờ, nay tự nhiên ăn nên nói Sơ khai, nghĩa là trước đây chưa hề mở nay mở ra.

Sạ Ẩm, Sơ Khai đều mô tả Đạo Tâm Chân Tri, dễ mất và khó tìm. Vì Đạo Tâm mai một từ lâu, Chân tri đã tối, nay từ Chí Tĩnh chi trung, ngẫu nhiên phát hiện ra, như rượu vừa uống, như hoa vừa nở, đó tức là cơ hội phản hoàn, lương tiêu giai phùng, không thể bỏ qua. Phải thừa cơ hái về, cho phối hợp với Linh Tri, khóa chặt lại trong trung cung Huỳnh Bà Thất, vợ chồng gặp nhau, Đan tự nhiên sinh. Linh Tri là Tính, là Dương trung chi Âm, thuộc Mộc, Mộc có màu xanh. Cho nên Linh Tri thủ tượng là Thanh Nga. Chân Tri, Linh Tri gặp nhau, đồng tâm nhất khí, tự nhiên qui ư trung ương.

Nếu không biết đâu là khóa then, thì sợ là hợp rồi sẽ ly, nếu biết khóa lại. cửa dả đóng kín, thì không hợp rồi cũng hợp, đã hợp rồi thì mãi mãi hợp, như Trương Tam Phong nói: Đông gia nữ, Tây Xá Lang, phối tác phu thê nhập động phòng, Huỳnh Bà khuyến ẩm đề hồ tửu, nhất nhật suy khai túy nhất tràng là vậy đó. Hai chữ Quan Tỏa bao gồm công phu phòng nguy lự hiểm, vì Âm Dương vừa giao hội, tính tình chưa thuần nhất, nên phải vật vong vật trợ, phải nghiêm mật phòng hộ, mới không bị thẩm lậu, và Kim Đơn tự hư vô trung kết thành vậy. Đó là Thiên Cơ, không thày không biết vậy.

 Bài 34

 (bàn về Mộc Dục)

Thố Kê chi nguyệt cập kỳ thì,

兔 雞 之 月 及 其 時

Hình Đức lâm môn, Dược tượng chi.

刑 德 臨 門 藥 象 之

Chí thử, Kim Đơn[16] nghi mộc dục,

至 此 金 丹 宜 沐 浴

Nhược hoàn gia hỏa tất khuynh nguy.

若 還 加 火 必 傾 危

Tạm dịch:

Tháng Ba, tháng Chín: Xuân Thu Phân,

Hình Đức lâm môn, phải ân cần.

Lúc ấy Kim Đơn lo Mộc Dục,

Nếu đun to lửa sẽ hư công.

Tháng Mão Thố (Thỏ) là Xuân Phân. Dương khí đất bốc lên từ lòng trời đất. Tháng Dậu Kê (Gà) là Thu Phân. Âm khí bốc lên từ lòng trời đất.

Xuân Phân thuộc Mộc là Sinh Khí, là Đức. Thu Phân thuộc Kim là Sát Khí, là Hình.

Đức để sinh Vật. Hình để thành Vật. Không Hình không có Đức, không Đức không toàn Hình. Có Hình, có Đức, thì Thiên Địa tạo hóa, mới được một khí lưu hành, và tuần hoàn vậy.

Người tu đạo nếu không biết rằng cái Cương của Chân Tri sẽ qui về Trung Chính, như là Thu Phân. Cái Nhu của Linh Tri sẽ qui về Trung Chính như là Xuân Phân. Chân Tri, Linh Tri đều qui về Trung Chính, như Xuân Phân chi đức, Thu Phân chi hình vậy.

Chân tri chi Cương Kiện dùng để chế ngự Nhân Tâm chi tà khí. Linh Tri chi Nhu Thuận cốt đề nuôi dưỡng Đạo Tâm chi Chính Khí.

Đáng Cương thời Cương, đáng Nhu thời Nhu, không sai thời tiết, thì Cương Nhu sẽ Trung Chính, như Xuân Phân, Thu Phân, đều có lúc có thời của nó. Cho nên nói Thố Kê chi nguyệt cập kỳ thì vậy.

Trong Cương có Nhu, trong Nhu có Cương. Cương Nhu hợp nhất, thì Chân Linh không tán, Như Xuân Đức, Thu Hình, hai bên thay đổi vận dụng, cho nên nói: Hình Đức lâm môn, dược tượng chi. Khi Đạo đã Cương Nhu Trung Chính, khi Đạo Tâm Thường Tồn, Nhân Tâm thường Tĩnh, Chân Tri chí Linh, Linh Tri chí Chân, Chân Linh hợp nhất. Lương Tri, Lương Năng, Kim Đơm có Tượng, có thể Mộc Dục, Ôn Dưỡng, như là thêm củi vào lò, nếu không thì không sao biết chỗ dừng chân, và thêm lửa đào luyện, thì Cương sẽ thái quá, Nhu sẽ bất cập, Cương Nhu sẽ không Trung Chính. Dược khô và Đơn sẽ tổn thương, làm sao thoát khỏi bị khuynh loát.

 Bài 35

(Nói về Văn Phanh Vũ Luyện)

Nhật Nguyệt tam tuần nhất ngộ phùng,

日 月 三 旬 一 遇 逢

Dĩ thời dịch nhật, pháp thần công,

以 時 易 日 法 神 功

Thủ thành, dã chiến, tri hung cát,

守 城 野 戰 知 凶 吉

Tăng đắc Linh Sa mãn đỉnh hồng.

增 得 靈 砂 滿 鼎 紅

Tạm dịch:

Nhật nguyệt gặp nhau, tháng một lần,

Thu rút thời gian, học thần công.

Thủ thành, dã chiến, phân hay dở,

Sẽ được Linh Sa mãn đỉnh hồng.

Trăng vốn không sáng, nhờ mặt trời mới sáng. Một năm gặp Mặt Trời 12 lần. Một tháng 30 ngày, gặp mặt Trời giữa ngày Hối (30) và Sóc (mồng một). Lúc ấy Chân tri con người mai tàng, thuần Âm vô Dương, như mặt trăng không có ánh sáng, phải nhờ Linh Tri sau đó mới sáng. Khi Chân Tri, Linh Tri gặp nhau, cũng như mặt trời, mặt trăng gặp nhau 30 ngày một lần. Bậc Chí Nhân bắt chước mặt trời, mặt trăng gặp nhau, 30 ngày thu lại còn 1 ngày, một ngày thu lại còn một giờ. Trong một giờ chấn phát Cương Khí, nhờ Nhân Tâm sinh Đạo Tâm, dùng Đạo Tâm chế Nhân Tâm, y Linh Tri sinh Chân Tri, dùng Chân Tri điểm xuyết Linh Tri, lấy Khí Hồng Mông chưa phân làm Đơn Mẫu, dùng Thần Cơ biến hóa Âm Dương làm hỏa hầu. Đó là Đạo vậy.

Có Văn Phanh, có Hỏa Luyện. Thủ Thành là Văn Phanh, Dã Chiến là Hỏa Hầu. Đáng Văn thời Văn, đáng Võ thời Võ, thế là Cát. Đáng Văn mà Võ, đáng Võ mà Văn, thế là Hung.

Văn Hỏa là Hồi Quang Phản Chiếu, chuyết thông hủy trí (giấu bớt thông minh), chuyên tâm dưỡng Chính Khí, như là thủ thành. Vũ hỏa là trừng phẫn, trật dục, khử Vọng tồn Thành, mãnh lực trừ Khách Khí, như Dã Chiến vậy.

Hiểu được Văn Võ, biết được Cát Hung. Hữu sự thì dùng Võ Hỏa, Vô Sự thì dùng Văn hỏa. Văn Hỏa, Võ luyện, Âm Khí tận và Dương Khí thuần. Chân Tri, Linh Tri tương hợp hóa thành Lương Tri, Lương Năng, Diệu Giác Bản Tính. Viên đà đà, quang chước chước, tịnh khỏa khỏa, xích sái sái, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông.

Cảm nhi toại thông, tịch nhiên bất động, hồn nhiên Thiên Lý, không còn nhân dục, y như là Linh Sa mãn đỉnh hồng vậy.

Sa mà đã linh, khí chất đã tận hóa, phi sắc, phi không, phi hữu, phi vô, toàn thuần là thanh dương chi khí, ăn vào khả dĩ khước bệnh Duyên niên, tiêu tai miễn nạn, hoàn phục bản tính, hư linh bất muội, chân không, diệu hữu, tạo hóa không thể hạn chế, Âm Dương không thể câu thúc, vạn vật bất năng thương, đều là do vậy.

Thế gian tuy có người biết thế nào là hung cát, nhưng lại không dám hạ quyết tâm, không dám dùng thần công là làm sao?

 Bài 36

(Hai bài nói về quái khí)

Bĩ Thái tài giao vạn vật doanh,

否 太 才 交 萬 物 盈

Truân, Mông nhị quái bẩm sinh thành.

屯 蒙 二 卦 稟 生 成

Thử trung đắc ý hưu cầu tượng,

此 中 得 意 休 求 象

Nhược cứu quần hào mạn dịch tình.

若 究 群 爻 謾 役 情

Tạm dịch:

Bĩ Thái giao nhau, vạn vật doanh,

Truân Mông hai quẻ tả sinh thành.

Ý khi đã được quên cầu tượng,

Khỏi cần vất vả phí công trình.

Kiền trên, Khôn dười là quẻ Bĩ. Thiên khí từ Trời giáng xuống, Địa khí từ dưới bốc lên, Âm Dương không giao nhau nên thành Bĩ.

Khôn trên, Kiền dưới là quẻ Thái. Địa khí từ trên giáng xuống, Thiên khí từ dưới bốc lên, Âm Dương tương giao nên gọi là Thái. Bĩ cực Thái lai, Âm Dương vừa giao, lúc ấy vạn vật phát sinh, tràn đầy vũ trụ vậy.

Truân là Khảm trên, Chấn dưới, trong nước có mây, Dương sinh trong Âm, cốt là tán Âm để sinh vật.

Mông là Cấn trên, Khảm dưới. Dưới núi có nước, cốt để dưỡng Dương thành vật. Bĩ Thái là vạn vật thông tắc. Truân Mông là vạn vật sinh thành.

Thông tắc, sinh thành đều là do Âm Dương vãng lai vận dụng. Âm Dương vãng lai, vạn vật thông tắc, sinh thành đều là tự nhiên nhi nhiên. không có chút chi là gượng ép.

Trong Đạo Tu Chân, nếu Cương Nhu chưa hợp, thì là Bĩ, cương nhu tương hợp thì là Thái, đáng Cương mà tiến Cương để tu chân, thì là Truân, đáng Nhu mà vận nhu để Dưỡng Chân, thì là Mông.

Biết thông, biết tắc, biết Tu biết Dưỡng. Cương Nhu tùy thời mà dùng, biến hóa tài thành thì 64 quẻ ờ trong tâm ta vậy.

Đại khái quải tượng cốt để gợi ý, đã biết ý phải quên tượng. Nếu không biết nghĩa quẻ mà cứ chấp tượng quẻ, tất muốn dùng Tam Dương để Hành Thái, thì cũng phải dùng Tam Âm để Ngự Bĩ. Sinh Tam Dương hành Thái, cái thuyết này còn dễ hiểu. Còn như sinh Tam Âm ngự Bĩ, thì cũng không là khó.

 Đến chuyện Thiên chi Tí thời, là nói Dương Khí ở quẻ Khảm phát động, gặp Tí thời giữ Thận, là quẻ Truân buổi sáng.

Lấy Thiên chi Ngọ thời, là Dương Khí hữu hạn nhi chỉ, gặp Ngọ thời giữ Tâm, đó là quẻ Mông buổi chiều.

Ôi dùng thế để nói Bĩ Thái, Truân Mông. 64 quẻ các hào có thể hành mà tận hợp. Nếu muốn cứu xét quần Hào mà tận hợp, thì chẳng phí công sức sao?

Tiên xưa nói: Bất tất thiên biên tầm Tí, Ngọ, Thân trung tự hữu nhất dương sinh.

Đó là minh chứng phải hành Quải Hào ra sao. Học giả nên suy cho kỹ.

 Bài 37

Quái trung thiết tượng bản nghi hình,

卦 中 設 象 本 儀 形

Đắc tượng vong ngôn ý tự minh.

得 象 忘 言 意 自 明

Cử thế mê đồ duy chấp tượng,

舉 世 迷 途 惟 執 象

Khước hành quái khí vọng phi thăng.

卻 行 卦 氣 望 飛 昇

Tạm dịch:

Từ quải vẽ nên tượng, ý, hình,

Biết tượng quên lời, ý tự minh.

Thế gian mê muội chuyên chấp tượng,

Mong hành quải khí với phi thăng.

Chu Dịch 64 quẻ, 384 hào cốt là để nói rõ ra hình tượng Âm Nghi, Dương Nghi, trung chính và Bất Trung Chính mà thôi. Khi đã biết ý Âm Dương Trung Chính và Bất Trung chính rồi, thì có thể điều hòa Âm Dương cho ứng hợp với quải tượng. Tại sao những người u mê trong đời, không tìm ra được ý mà cứ phải chấp tượng, chỉ muốn sáng thời làm theo quẻ Truân, chiều thời làm theo quẻ Mông, bắt đầu bằng Truân Mông, tận cùng bằng Ký Tế, Vị Tế, mà vận hành Quải Khí, hi vọng sẽ thành Đạo, sẽ bay lên trời. Có biết đâu là Cổ Tiên xưa dạy sáng Truân, chiều Mông, là dạy người rằng Dương sinh là Truân, Dương hãm là Mông. Dương sinh như là buổi sáng của một ngày, Dương hãm như là buổi tối, buổi hoàng hôn.

Khi Dương sinh, thì phải Tiến Dương Hoả để Thái Dương, thế là Chiêu Truân.

Khi Dương Hãm, thì phải Vận Âm Phù để Dưỡng Dương, thế là Mộ Truân.

Nói Ký Tế, Vị Tế, là dạy người biết rằng khi Âm Dương đã hợp thì gọi là Ký Tế. Âm Dương chưa hợp thì gọi là Vị Tế. Âm Dương đã hợp là Kim Đơn đã thành, không cần Dương Hỏa nữa.

Ký Tế phải đề phòng Bất Tế, phải dùng Âm Phù chi công. Âm Dương chưa hợp, Kim Đơn chưa kết, thì Âm Phù vô dụng, Vị Tế phải đi cho tới Chí Tế, và phải dùng Dương Hỏa. Đó là ý nghĩa dấu trong các quẻ, cứ theo ý nghĩa của 4 quẻ đó (Truân Mông, Ký Tế, Vị Tế) mà suy. Còn lại 60 quẻ kia thì cũng chỉ là biến hóa của Âm Dương. Cho nên nói Đắc tượng vong ngôn ý tự minh.

Nếu hiểu được ý nghĩa của quải tượng, thì thiên quan (cửa Trời) trong tay, địa trục trong tâm, cứ thế mà đi, sẽ thấy đâu đâu cũng là Đạo, không nệ quải tượng mà vẫn hợp với quải tượng, ôi Kim Hà Mô (Con Ếch, con Cóc, Âm), Ngọc Lão Nha (Con Quạ Lửa, Dương), nhận đắc chân đích thị tác gia.

Bài 38

 (Bàn về Canh Giáp)

Thiên địa doanh hư tự hữu thì,

天 地 盈 虛 自 有 時

Thẩm năng tiêu tức thủy tri ky.

審 能 消 息 始 知 機

Do lai Canh Giáp thân minh lệnh,

由 來 庚 甲 申 明 令

Sát tận Tam Thi Đạo khả kỳ.

殺 盡 三 尸 道 可 期

Tạm dịch:

Trời đất đầy vơi có thời kỳ,

Hiểu lẽ doanh hư, biết cơ vi.

Tùy thuận Giáp Canh ra mệnh lệnh,

Quần Âm tiêu sạch, Đạo khả kỳ.

Đạo Trời là Đầy Vơi. Đầy rồi sẽ Hư, Hư rồi sẽ Đầy, Đầy Vơi có lúc. Người tu Đạo nếu biết xét được nhẽ Đầy Vơi, nếu có thể tiêu được Âm, sinh được Dương, thì mới nói được là biết guồng máy của Doanh Hư, Tiêu Tức vậy.

Vả khắc tiêu được Âm, đó là guồng máy của Hư. Sinh tức được Dương là là guồng máy của Doanh. Tiêu (Giảm), Tức (Tăng), vẫn không ngoài Tình của Chân Tri, và Tính của Linh Tri.

Chân Tri chi Tình thì Cương, thuộc Canh Kim, Linh Tri chi Tính Nhu, thuộc Giáp Mộc.

Cương cốt để phòng Ngoại, để chế phục khách khí. Nhu cốt để Xử nội, để Tĩnh Dưỡng Thiên Chân. Dùng cả Cương Nhu, nội ngoại kiêm tu, thế là Canh Giáp thân minh lệnh. Lệnh mà Minh, thì cương Nhu đắc nghi, tiêu tức đúng thời, Chính khí tăng mà Khách khí hóa, nội niệm không ra ngoài, ngoại vật không vào nổi.

Không Nhãn Nhĩ Tị Thiệt Thân Ý, không Sắc Thanh Hương Vị Súc Pháp, tĩnh khỏa khỏa, Xich sái sái. Thế là Sát tận Tam Thi. Tam Thi sát tận, quần Âm sẽ tiêu, Đại Đạo có hi vọng thành. Bài thơ này chú trọng nhất là câu: Thẩm năng tiêu tức thủy tri cơ. Thẩm là suy xét tường tận, nhỏ mấy cũng vào, công phu ngày một cao, mới thấy Chân Lý. Tâm lĩnh hội được, sẽ truyền ra tay, mới có thể Tăng Giảm, mới biết được máy móc Tiêu Tức. Biết Tăng Giảm là biết máy móc. Không biết tăng giảm là không biết máy móc. Cái lý này mà chưa biết được thấu triệt, thì làm sao có thể Thân minh lệnh nhi sát Tam Thi, vì cái học Chính Tâm, Thành Ý là cốt tại Cách Vật Trí Tri vậy.

 Bài 39

(Bàn về Huyền Tẫn hai bài)

Yếu đắc Cốc Thần thường bất tử,

要 得 谷 神 常 不 死

Tu bằng Huyền Tẫn lập căn ki.

須 憑 玄 牝 立 根 基

Chân tinh ký phản Hoàng Kim thất,

真 精 既 返 黃 金 室

Nhất khỏa linh quang vĩnh bất ly.

一 顆 靈 光 永 不 離

Tạm dịch:

Muốn được Cốc Thần thường Bất Tử,

Huyền Tẫn phải lo lập căn ki.

Chân tinh về được Huỳnh Kim thất,

Một hạt Minh Châu chẳng hề ly.

Cốc Thần là tiên thiên hư vô nhất khí, cũng còn gọi là Thánh Thai. Khí này phi sắc, phi không, tức sắc, tức không, nó ở trong yểu minh, hoảng hốt, nhìn không thấy, nghe không ra, sờ không được. Đó là giới hạn giữa Đạo Tâm và Nhân Tâm, căn cơ của Chân Tri, Linh Tri, gốc rễ của Cương Tình, Nhu Tính. Nó sinh Thiên, sinh Địa, sinh Nhân, nhà Nho gọi là Thái Cực, hay Chí Thiện, hay Chí Thành. Đạo Phật gọi là Viên Giác, hay Pháp Thân, hay Xá lợi. Đạo gia gọi là Kim Đan, hay Thánh Thai, hay Cốc Thần. Thật ra chỉ là Lương Tri, Lương Năng trong con người, là thần Hư Linh trong Không Cốc vậy.

Cái Cốc Thần này khi sa vào Hậu Thiên, khi Âm Dương phân chia, thì cái Giả lên cầm quyền, cái Chân thoái vị, và Cốc Thần bị chôn vùi như chết vậy.

Muốn tu Kim Đơn, thì phải làm sống lại Cốc Thần đó. Muốn cho Cốc Thần sống lại, thì phải điều hòa Âm Dương. Âm Dương bất hòa thì Cốc Thần bất kết.

Huyền là Dương là Tình Cương Kiện vậy. Tẫn là Âm là Tính Nhu Thuận vậy.

Có Cương, có Nhu thì Cốc Thần sẽ trường sinh, và cái căn cơ bất tử được lập vậy. Vả Cốc Thần chính là Cương Nhu, Trung Chính, là khí của Lưỡng Huyền giao hợp mà thành.

Lưỡng huyền giao hợp, hoảng hốt Yểu Minh, ở trong có vật, đó là Chân Nhất chi tinh, và cũng là biệt danh của Cốc Thần. Khi chưa được tôi luyện thì là Chân Tinh. Khi đã được đoàn luyện, thì sẽ ngưng kết không tan, nên gọi là Cốc Thần. Chân Tinh ký trụ Hoàng Nha thất, thì Tinh Nhất qui trung, và Cốc Thần ngưng kết vậy.

Cốc Thần ngưng kết thì Đạo Tâm thường tồn, và Nhân Tâm thuần thuận, Chân Tri, Linh Tri hợp nhất, Lương Tri, Lương Năng sẽ hồn nhiên Thiên Lý, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, tịch nhiên bất động, thường ứng thường tĩnh, Nhất Khỏa Linh Quang vĩnh bất ly, thế là Cốc thần trường bất tử.

Cốc thần bất tử thì như Tiên Ông nói: Nhất lạp Kim Đơn thôn nhập phúc, thủy tri ngã mệnh bất do Thiên. Cũng là một vật, bất quá là nói đã thành hay chưa thành mà thôi, chứ không phải là có hai ba loại. Học giả nên biết.

Bài 40

Huyền tẫn chi môn thế hãn tri,

玄 牝 之 門 世 罕 知

Hưu tương khẩu tỵ vọng thi vi,

休 將 口 鼻 妄 施 為

Nhiêu quân thổ nạp kinh đa tải,[17]

饒 君 吐 納 經 多 載

Tranh đắc Kim Ô nạch Thố Nhi.

爭 得 金 烏 搦 兔 兒

Tạm dịch:

Huyền tẫn chi môn ít kẻ hay,

Phải đâu mũi miệng hít thở này.

Cho dù hít thở nhiều năm tháng,

Ô,Thố sao đem được về đây?

Lão tử nói: Cốc thần bất tử, thị vị Huyền Tẩn. Huyền tẫn chi môn thị vị Thiên Địa căn. Huyền là Kiền Dương, có đức Cương Kiện, Tẫn là Khôn Âm, có đức Nhu Thuận

Dương chủ động, Âm chủ tĩnh. Động Tĩnh của Cốc Thần, là Cửa Huyền Tẫn vậy.

Cửa ấy, sinh Thiên, sinh Địa, sinh Nhân Vật. Chí vô nhưng chứa chí hữu, chí Hư nhưng hàm chí bảo, ở nơi con người đó là chỗ mà Tứ Đại không vươn tới. Nó là chỗ chính trung của Trời Đất. Trong đó có chứa một huyệt, mở đóng có thời, động tĩnh tự nhiên, vốn không có chỗ nhất định, lại không hình tượng, lại còn gọi là Huyền Quan Khiếu. Huyền Quan là chí hư chí linh, không phải Hữu cũng chẳng phải Vô, còn gọi là Chúng Diệu chi môn. Chúng Diệu là hàm cụ mọi lý lẽ, đầy đủ mọi đức hạnh.

Nếu gọi Miệng mũi là Huyền Tẫn, để thổ nạp thanh trọc khí, thì làm sao đem được Kim Ô (Dương), Ngọc Thố (Âm) về Hoàng Đạo, và ngưng kết chúng lại thành Linh Đơn được.

Kim Ô là Tượng Mặt Trời, trong Dương có Âm. Trong con người là đức Nhu Thuận, Trung Chính. Đó chính là Linh Tính của Linh Tri.

Ngọc Thố là Tượng Mặt Trăng, trong Âm có Dương. Trong con người là đức Cương Kiện Trung Chính. Đó chính là Chân Tình của Chân Tri.

Dương Huyền, Âm Tẫn, là Khí của Lưỡng Huyền. Cốc Thần là Khí của Lưỡng Huyền, ngưng kết nhi thành. Không biết Huyền Tẩn, làm sao biết được Ô Thố. Không biết Ô Thố làm sao biết được Cốc Thần trường bất tử.

Ôi! cửa ấy là cửa gì? thuận nó mà đi ra là đi vào cõi chết, nghịch nó mà đi vào là vào cõi sống. Vãng vãng giáo quân tầm bất trước, Huyền Tẫn há dễ biết sao?

Bài 41

(bàn về Tính Tình)

Dị danh, đồng xuất thiểu nhân tri,

異 名 同 出 少 人 知

Lưỡng giả Huyền Huyền thị yếu ki.

兩 者 玄 玄 是 要 機

Bảo mệnh toàn hình minh tổn ích,

保 命 全 形 明 損 益

Tử Kim Đơn dược tối linh kỳ.

紫 金 丹 藥 最 靈 奇

Tạm dịch:

Huyền Tẫn xưa nay ít kẻ hay,

Sinh xuất Cốc Thần lý đã bày.

Bảo mệnh toàn hình, minh tổn ích,

Sinh xuất kim đơn, thật mới tài.

Đạo Kim Đơn chỉ là Nhất Cương, Nhất Nhu. Đó là hai thứ Dược Vật, không có chi ngoài. Cương thuộc ư Chân Tri chi Tình, Nhu thuộc ư Linh Tri chi Tính. Một Tính, một Tình, Hai thứ đó tuy khác tên nhau, nhưng cùng sinh ra từ Tiên Thiên, Hư Vô Chân Nhất chi Khí, tức như thơ trước gọi là Cốc Thần. Tính Tình tức như thơ trên gọi là Huyền Tẫn. Hai chữ Huyền Tẫn, thật là Huyền chi hựu huyền, là Cốc Thần bất tử chi cơ. Vả Tiên Thiên Tự Nhiên chi đạo, thì Cốc Thần sinh ra Huyền Tẫn. Hậu Thiên hoàn phản chi đạo, thì Huyền Tẫn rồi mới có Cốc Thần.

Huyền Tẫn không giao, thì Cốc Thần không kết. Cái yếu cơ của Huyền Tẫn chính là để kết thành Cốc Thần. Huyền Tẫn lập, Cốc Thần kết, có thể Bảo Mệnh, có thể Toàn Hình, lại còn cho biết Tiến Dương là Ích, thoái Âm là Tổn. Ích Dương đến cùng cực, không còn Ích thêm chi được, Tổn Âm đến cùng cực, không còn Tổn chi được. Thế là Âm Tận Dương Thuần, là Cốc Thần trường sinh, hỗn thành một Khí, không còn chút cặn bã. Viên đà đà, quang chước chước (tròn vành vạnh, sáng choang choang), tịnh khỏa khỏa, Xích sái sái (trong văn vắt, đỏ hây hây), Tạo Hóa không thể câu thúc, vạn vật không thể thương tổn, như Hỏa Hầu luyện thành Tử Kim Đơn dược. khởi tử hồi sinh, thật là Tối Linh, Tối Kỳ vậy.

Bài 42

(bàn về Hữu Vi)

Thủy ư Hữu Tác nhân nan kiến,

始 於 有 作 人 難 見

Cập chí Vô Vi, chúng thủy tri,

及 至 無 為 眾 始 知

Đãn kiến Vô Vi vi yếu diệu,

但 見 無 為 為 要 妙

Khởi tri Hữu Tác thủy căn ki.

豈 知 有 作 是 根 基

Tạm dịch:

Đầu tu Hữu Tác, người không biết,

Vào tới Vô Vi chúng mới hay.

Chỉ biết Vô Vi là yếu diệu,

Biết đâu Hữu Tác chính căn ki.

Các tiên xưa nói: Tính Mệnh tất tu song tu, công phu hoàn yếu lưỡng đoạn.

Vả Đạo Kim Đơn là vừa Tu Mệnh, vừa Tu Tính. Tu Mệnh là tu Hữu Tác, Tu Tính là tu Vô Vi. Đạo Hữu Tác là thuật Diên Mệnh. Đạo Vô Vi là thuật Dĩ Đạo Toàn Hình.

Mới đầu đi vào Hữu Tác. Hữu tác là để Tạo Mệnh. Đạo Tạo Mệnh là Pháp Vận. Ăn trộm Thủy Khí Hồng Mông còn chưa chia, níu lấy khu cơ của Thiên Địa tạo hóa, phản lại tiết khẩu của 24 khí, phục hồi lại 72 khí. Thiên Địa không biết, quỉ thần không hay, thi qui bói không ra. Thiên địa, quỉ thần còn không biết, thì người làm sao mà thấy được.

Cuối cùng là Vô Vi. Dùng Vô Vi để Tu Tính. Đạo Vô Vi là Bão Nguyên Thủ Nhất, Vạn vật giai không, như gà ấp trứng, như trai ngậm ngọc. Chí thành tiền tri, Tuệ Tâm khai mở, thanh nhập tâm thông, biết trước cát hung, dự hiểu được họa phúc, ai mà không biết. Nhưng con người chỉ biết Vô Vi là đạo cần thiết, chứ không biết Hữu Tác chính là căn cơ.

Không biết Hữu Tác, mà chỉ biết Vô Vi, thì chẳng những không tu được Mệnh, mà cũng không tu được Tính. Nếu có tu luyện thì chẳng qua là tu Tính khí Chất Hậu Thiên mà thôi, làm sao biết tu Tính Tiên Thiên Căn Bản được.

Tính Căn Bản là Thiên Mệnh chi Tính vậy.

Xưa nay Tính Mệnh vốn một nhà, không hề có chia hai. Nhân vì giao xuống Hậu Thiên, Âm Dương tương ly, nên Một thành Hai, mà thành ra Tính Mệnh hai đàng vậy.

Tính Mệnh phân chia, thì Tính không giúp được Mệnh, Mệnh không giúp được Tính. Mệnh bị Vật bên ngoài chiếm đoạt, không thể tự chủ. Tính cũng vì vậy mà sinh loạn.

Tính loạn, Mệnh dao, Tà Chính hỗn tạp, Lý Dục trộn lộn. Cái Giả cầm quyền, cái Chân thoái vị. Ngày tháng qua đi, Âm Khí làm Dương tiêu diệt, và Tính Mệnh bị khuynh táng vậy.

Cho nên Kim Đơn chi đạo, tức là mới đầu từ Hữu Vi ở trong Hậu Thiên, trở về cái Nguyên Lai Mệnh Bảo. Khi Mệnh Bảo đã về tới tay, thì ta là Chủ Tể, Tạo Hóa không lay chuyển được. Từ đó hành Bão Nguyên Thủ Nhất, Vô Vi chi Đạo, để chu toàn Chân Không Tính Mệnh, siêu xuất Tối Thượng Nhất Thừa chi Diệu Đạo. Những kẻ tu Ngoan Không Tịch Diệt, chỉ biết Vô Vi mà không biết Hữu tác, là tại sao?

Bài 43

(bàn về Thư Hùng)

Hắc trung hữu bạch vi Đơn mẫu,

黑 中 有 白 為 丹 母

Hùng lý hoài Thư thị Thánh Thai.

雄 里 懷 雌 是 聖 胎

Thái Ất tại lô nghi thận thủ,

太 乙 在 爐 宜 慎 守

Tam điền tụ bảo ứng Tam Thai.

三 田 聚 寶 應 三 台

Tạm dịch:

Chân Tri chính thực là Đơn mẫu, (Đạo tâm)

Hùng lý hoài Thư ấy Thánh Thai. (Nhân Tâm)

Thái Ất (Kim Đơn) trong lò nên bảo trọng

Tam Điền hợp nhất (Hư), tận hòa hài.

Hắc trung hữu bạch là Chân Tri sở phát của Đạo Tâm, là Đạo Cương Kiện Trung Chính, cho nên gọi Đơn Mẫu. Hùng lý hoài Thư là Linh Tri của Nhân Tâm Bản Lai, là Đức của Nhu Thuận Trung Chính, cho nên gọi là Thánh Thai.

Kiện Thuận hợp nhất, Cương Nhu đồng Khí. Nhân Tâm cũng hóa thành Đạo Tâm, Linh Tri cũng qui về Chân Tri. Thế gọi là Thái Ất hợp Chân Khí. Thái Ất chính là Âm Dương hỗn hợp, là Thần Tinh Nhất. Cũng là biệt danh của Kim Đơn.

Đem cái Thái Cực Chân Khí đó mà cho vào lò Tạo Hóa, mà ôn dưỡng nó, giữ gìn nó cẩn thận, thì sẽ được Tinh toàn, Khí toàn, Thần toàn. Tam Điền tụ Bảo, như Tam Thai phụ Cực, và Tạo Hóa sẽ ở trong tay ta. Tam Điền không phải là Quan Nguyên, Huỳnh Đình, Nê Hoàn, cũng không phải là Đơn Điền, Giáng Cung, Thiên Cốc, cũng không phải là Vĩ Lư, Giáp Tích, Ngọc Chẩm, mà chính là nơi sinh ra Tiên Thiên Tinh Khí Thần tam phẩm đại dược,nó vô hình vô tượng, lại không có nơi chốn. Vì nó là nơi sinh ra Tinh Khí Thần nên gọi là Điền. Nói tách ra thành Tinh, Khí, Thần, nên gọi là Tam Điền. Thật ra Tam Điền chỉ là Nhất Điền, Tam Bảo chỉ là Nhất Bảo. Vì có luyện Tinh hóa Khí, luyện Khí hóa Thần, luyện Thần hóa Hư, ba tầng công phu, nên gọi tách ra thành Tam Điền. Nếu khi đã luyện tới mức Thần hóa Hư, thì chỉ còn có Hư mà Tinh Khí Thần cũng qui về vô hình tích. Như vậy thì làm gì có chuyện Tam Điền?

Bài 44

(bàn về Hữu Vô)

Hoảng hốt chi trung tầm hữu tượng,

恍 惚 之 中 尋 有 象

Yểu minh chi nội mịch Chân Tinh,

杳 冥 之 內 覓 真 精

Hữu Vô tòng thử tự tương nhập,

有 無 從 此 自 相 入

Vị kiến như hà tưởng đắc thành.

未 見 如 何 想 得 成

Tạm dịch:

Linh tri phải tìm trong Hoảng Hốt.

Chân Tri phải thấy, tự Yểu Minh

Hữu Vô từ đó liền tương hợp.

Nếu không biết vậy, luyện sao thành?

Hoảng Hốt là phi sắc, phi không, là tượng của sự bất định. Yểu Minh là Chí Tịch, Chí Tĩnh, là nơi Nhìn không ra. Hoảng Hốt trung hữu tượng là Linh Tri, Yểu Minh nội hữu tinh là Chân Tri. Linh Tri thì Ngoại Dương nội Âm, là Hữu trung chi Vô. Chân Tri là Ngoại Âm Nội Dương, là Vô trung chi Hữu.

Người tu đạo muốn thành Kim Đơn, thì phải tìm Linh Tri trong Hoảng Hốt, tìm Chân Tri trong Yểu Minh. Nếu mà Tâm Hội, Thần Ngộ, nhận ra chân thực thì gọi là Dĩ Kiến.

Nếu mà đã thấy, thì phải lấy Chân Tri chế Linh Tri, lấy Linh Tri dưỡng Chân Tri, như vậy thì Hữu Vô sẽ quyến luyến nhau, và sẽ cùng vào mà giao cảm với nhau, và Kim Đơn sẽ lập thành. Nếu không biết Hoảng Hốt trung tượng, Yểu Minh nội Tinh, thì chưa biết Kim Đơn Dược Liệu màu sắc ra sao, thế mà vọng tưởng kết đơn, thì làm sao mà thành được?

Bài 45

(bàn về Phục Đơn, hai bài)

Tứ Tượng hội thời toàn thể tựu,

四 象 會 時 全 體 就

Ngũ hành toàn xứ Tử Kim[18] Minh.

五 行 全 處 紫 金 明

Thoát Thai nhập khẩu, thân thông thánh,

脫 胎 入 口 身 通 聖

Vô hạn Long Thần tận thất kinh.

無 限 龍 神 盡 失 驚

Tạm dịch:

Tứ Tượng hợp rồi tòan thể hiện,

Ngũ hành hợp nhất, tức Đan Thành

Kim đơn nhập khẩu Thân thông Thánh,

Vô hạn Long Thần cũng khiếp kinh.

Đạo Kim Đơn chính là Toản Thốc Ngũ Hành, Hòa Hợp Tứ tượng. Nếu Tứ Tượng hợp thì Tính Tình Tinh Thần cũng tương hợp, như Huyền Thể đă thành, nên có thể Doãn Chấp Quyết Trung, và dùng Thiên Chân Hỏa Hầu để đoàn luyện. Thế là Ngũ Hành toàn. Ngũ hành đã toàn thì Nhân, Nghĩa, Lễ Trí qui về Nhất Tín. Tính Tình Tinh Thần đều hóa thành Nhất Khí, Kiện Thuận hỗn hợp, Cương Nhu không còn dấu vết, Chân Tri, Linh Tri cũng biến thành Lương Tri, Lương Năng, Chí Thiện vô ác, hồn nhiên Thiên Lý, viên dung vô ngại, Hư Linh Bất Muội, cụ chúng Lý nhi ứng vạn sự, như Hoàng Kim luyện thành Tử Kim, sáng chói ra ngoài. Nếu nuốt được vào bụng thì hóa hết được Âm chất Hậu Thiên, là lộ ra Tiên Thiên Pháp Thân. Nhập được vào thánh nhân chi cơ, Mệnh ta là do ta, không do Trời, Long Thần làm sao mà không kinh sợ. Nhập khẩu là Đốn Ngộ, chứ không phải là ăn uống. Tiên Thiên khí khi đã luyện thành thục thì hốt nhiên tự Tiệm biến thành Ngộ, do thông sáng mà Thành tựu vậy. Y như Đan Dược khi đã vào mồm, thì trăm bệnh đều tiêu, cho nên con người có thể thông thánh. Học giả phải biết ý ngoài lời, chú đừng nệ văn chấp tượng, nếu thấy nói Nhập khẩu mà tưởng là ăn uống thì hãy nên suy rằng Tiên Thiên chi Khí là cái gì vô hình vô tượng, thì nuốt cái gì, ăn cái gì, như thế là có thể hiểu rồi vậy.

Bài 46

Hoa Trì yến bãi nguyệt trừng huy,

華 池 宴 罷 月 澄 輝

Khóa cá Kim Long phỏng Tử Vi,

跨 箇 金 龍 訪 紫 微

Tòng thử chúng tiên tương kiến hậu,

從 此 眾 仙 相 見 後

Hải triều[19] lăng cốc nhiệm thiên di.

海 潮 陵 谷 任 遷 移

Tạm dịch:

Hào Dương trong Khảm đã lấy rồi

Thay chỗ hào Âm trong Ly coi.

Từ đó quần tiên đà gặp gỡ,

Mặc cho hang núi cứ biến rời.

Hoa trì yến bãi là lấy hào Dương trong quẻ Khảm, cho vào trong lò Tạo Hóa, làm cho ổn định Đạo Tâm, thế cũng gọi là Thực Kỳ Phúc. Nguyệt trừng Huy là Đạo Tâm thường tồn, Chân Tri Tuệ Quang minh chiếu, không gì che lấp được nó và dốt trá được nó.Khóa cá kim Long là rút Nhất Dương từ Khảm trung Đạo Tâm, Chân Tri, mà vá vào Ly trung Linh Tri nhất Âm, Linh Tri cũng hóa thành Chân Tri. Ly trở thành Kiền, và Bản lai diện mục toàn hiện, hỗn nhiên Thiên Lý, tròn vành vạnh, sáng chói lói, thuần Dương vô Âm vậy. Phỏng Tử Vi là Tử Vi Đại Đế, đó là Tạo Hóa chủ tể, là khu nữu của quần tinh (Trung Tâm Vũ Trụ).

Người tu Đạo mà trở lại được thành Kiền thể, thì Chủ Tể là ở nơi ta, cửa Trời là ở trong tay ta, Địa trục là Tâm ta. Tạo Hóa không câu thúc được ta, vạn vật không dời đổi được ta. Phỏng Tử Vi và làm môn đệ của Trời. Công thành ở đời, tên ghi Thượng giới. Sau khi đã gặp quần tiên, thì dù thủy triều có lai láng trong biển, hang núi có đổi dời, thì Pháp Thân ta cũng vẫn vĩnh cửu và sẽ không hư hoại.

(Như vậy Tu Trì là biến mình thành Trời.)

Bài 47

(Bàn về Đơn tự nội kết)

Yếu tri Kim Dịch Hoàn Đơn pháp,

要 知 金 液 還 丹 法

Tu hướng gia viên hạ chủng tài.

須 向 家 園 下 種 栽

Bất giả Suy, Hư tịnh trước lực,

不 假 吹 噓 并 著 力

Tự nhiên đơn thục thoát Chân Thai.

自 然 丹 熟 脫 真 胎

Tạm dịch:

Muốn hay Kim Dịch Hoàn Đơn pháp,

Nhà ta ta kiếm, chẳng cầu ngoài.

Không cần thổi lửa, không lò bễ,

Tự nhiên Đơn thục, thoát Thánh Thai.

Phép Luyện Đơn có Đại Dược gần ta, không xa, công phu giản dị không phiền toái, trong nhà ta đã sẵn Dược Vật, lúc nào cũng hái lấy được, không cần chi Lô Đỉnh bên ngoài, không cần công phu thổi lửa mà sẽ được tự nhiên thoát hóa.

Đơn là Tiên Thiên Hư Vô Chân Nhất chi Khí, là Linh Căn khi còn hỗn độn sơ phân, là Tổ Khí của sinh vật, chính là Chân Không, phát ra thì là Diệu Hữu, đem dùng thì là Đạo Tâm, đem tu dưỡng thi là Cốc Thần, Chí Vô nhưng hàm Chí Hữu, Chí Hư nhưng hàm Chí Thực, trong có Khí của Ngũ Hành, nhưng lại không có Chất của Ngũ Hành, ẩn trong Ngũ Hành, nhưng không rơi vào Ngũ Hành. Làm Thánh, làm Hiền, làm Tiên, làm Phật, đều là do nó. Cái đó không phải là vật chi lạ, mà chính là Cái gì không sắc, không hình trong thân ta, nó là cái gì Ngay Lành nơi ta, nhưng vì lạc xuống Hậu Thiên, bị Thức Thần dụng sự, bị mai một nên ta không thấy. Nếu được Chân Sư điểm phá, thì mới biết đó là cái gì vốn có trong nhà mình, trong vườn mình. Không do bên ngoài mà được. Giồng xong là mọc ngay, từ nhỏ thành lớn, tự nhiên sẽ thành thục.

Tiên Ông viết: Tu hướng gia viên hạ chủng tài. Bàng môn tả đạo luôn tìm cầu những gì ngoài thân, hãy nên hồi đầu, tỉnh ngộ lại.

Bài 48

(nói Dược từ ngoài tới)

Hưu thi xảo ngụy vi công lực,

休 施 巧 偽 為 功 力

Nhận thủ tha gia bất tử phương.

認 取 他 家 不 死 方

Hồ nội tuyền thiêm diên mệnh tửu,

壺 內 旋 添 延 命 酒

Đỉnh trung thu thủ phản hồn tương.

鼎 中 收 取 返 魂 漿

Tạm dịch:

Không dùng công lực chi sảo ngụy,

Nhất Khí tiên thiên bất tử phương

Tăng Đạo Tâm ta để Cố Mệnh

Hư Nhân Tâm ta dưỡng Chân tri.

Thơ trên viết: Gia viên hạ chủng tài, là sợ người chấp vào nhất thân mà tu, nên thơ này khẩn tiếp viết: Hưu thi sảo ngụy vi công lực, Nhận thủ tha gia bất tử phương.

Nói: Gia viên hạ chủng tài là nói tới Kim Đơn dược vật, xử thánh bất tăng, xử phàm bất giảm, ai ai cũng có đủ, đều tròn vành vạnh, không cầu bên ngoài. Tha viên bất tử phương, là nói về Tiên Thiên chi khí, giao xuống Hậu Thiên, bị Thức Thần dụng sự, nên Dương bị Âm hãm, đó là chính vật nhà ta, nhưng bị nhà khác chiếm đoạt. Nếu muốn phản bản hoàn nguyên, thì phải dùng phép truy nhiếp, thì Tiên Thiên Chân Dương, trước đã mất nay lại trở về. Đã trở về thì lại là vật của nhà ta. Vì Vị Lai (Chưa về) thì thuộc người. Dĩ lai (đã về) là thuộc ta, vì có lúc Vị Lai, Dĩ Lai, thì là có phân biệt. Cho nên khi Vị Lai (Chưa Về), thì phải thực tế, tiệm thái, tiệm luyện, toàn thiêm toàn thu, đề làm công phu Hữu Vi, tuy gọi là Hữu Vi, nhưng thực là Vô Vi. Gọi là Hữu Vi chính là Trộm Âm Dương, Đoạt Tạo Hóa, không phải là thuật sảo ngụy, nhưng chính là vận dụng tự nhiên. Toàn thiêm Diên Mệnh tửu là tăng Đạo Tâm Chân Tri, để Cố Mệnh. Thu thủ hoàn hồn tương là Hư Nhân Tâm chi Linh Tri, để dưỡng Tính, Diên Mệnh tửu là Kim Chấp vậy. Phản hồn tương là Mộc Dịch vậy. Thiêm kỳ Kim, thu kỳ Kim Mộc tương tính. Tính Tình hợp nhất, Chân Tri, Linh Tri tương kết. Đơn Nguyên có tượng. Tòan Thiêm thu thủ bốn chữ, rất là có ý nghĩa. Vì Âm Dương tán hoán đã lâu, nếu không tòan thiêm thu thủ, tiệm thứ mà tiến, thì Kim Mộc không thể hợp nhất. Tính Tình không thể tương hợp. Duy Toàn Thiêm Thu Thủ, Nhật Kiền, Tịch Dịch, vật vong vật trợ, nhật cửu công thâm, Kim Mộc tự nhiên hòa hợp, Tính Tình tự nhiên hòa hài, mới có thể Diên Mệnh, phản Hồn, mà nhập vào trường sinh bất tử chi địa.

Bài 49

(bàn về Nội Ngoại nhị đơn)

Tuyết Sơn[20] nhất vị hảo Đề Hồ,[21]

雪 山 一 味 好 醍 醐

Khuynh nhập Đông Dương[22] tạo hóa lô.[23]

傾 入 東 陽 造 化 爐

Nhược quá Côn Lôn[24] Tây Bắc khứ,

若 過 崑 崙 西 北 去

Trương Khiên[25] thủy đắc kiến Ma Cô.[26]

張 騫 始 得 見 麻 姑

Tạm dịch:

Luyện Đơn chính thật luyện Ngũ Hành,

Ngũ Hành hợp nhất, sẽ Tinh Anh,

Âm Dương Tinh Túy cần hòa hợp,

Hòa hợp Âm Dương ắt Đơn thành.

Tuyết Sơn ở phía Tây, thuộc Kim, Tượng là Nguyên Tình. Đề Hồ là Nước, Tượng Nguyên Tinh. Đông Dương là Mộc, Tượng là Nguyên Tính. Tạo Hóa Lô là Hỏa, Tượng là Nguyên Thần. Đem Kim Thủy của Nguyên Tình, Nguyên Tinh cho vào Mộc Hỏa của Nguyên Tính, Nguyên Tình để luyện Kim Thủy. Dùng Kim Thủy chế Mộc Hỏa. Hình để thành Đức, Đức để toàn Hình. Hình Đức hai mặt đều dùng, thì Kim Mộc sẽ kết đôi, và Thủy Hỏa sẽ tương tế. Tứ tượng hòa hợp và sẽ có Hoàn đơn. Đó là cách Pháp Tượng Ngoại Đơn.

Côn Lôn sơn ở phía Tây Bắc, và tổ mạch của muôn núi. Nó sánh được với Tiên Thiên Chân Nhất chi khí, là tổ khí của sinh vật. Tây Bắc thuộc Kiền, đó là chỗ cao nhất. Cao là Dương, Trương Khiên là Dương, Ma Cô là Âm. Khi Hoàn Đơn đã kết, sẽ hóa thành Chân Nhất chi khí, từ nhỏ thành lớn, Dương khí sung túc, và Đại Dược phát sinh. Nó Hồn Nhiên Thiên Lý, Cương Kiện trung chính. Sinh ra một viên Chí Dương chi Đơn. Nhờ Kim Đơn này mà toàn thể Âm Khí của Hậu Thiên sẽ tiêu đi như mèo bắt chuột. Giả Âm hóa mà Chân Âm hiện. Âm Dương hỗn hợp với nhau và kết thành Thánh Thai. Vì thế nói: Nhược quá Côn Lôn Tây Bắc khứ, Trương Khiên thủy đắc kiến Ma Cô. Ba chữ Thủy đắc Kiến nói lên các tầng lớp của công phu tu luyện. Khi mà Hoàn Đơn này chưa lên tới Dương Cực, thì Trương Khiên chưa thấy được Ma Cô. Khi mà Hoàn Đơn đã luyện tới Dương Cực, thì Trương Khiên mới bắt đầu gặp được Ma Cô. Khi Chân Âm, Chân Dương đã tương kiến, thì Đạo Tâm, Nhân Tâm đều hóa thành Lương Tâm. Chân Tri, Linh Tri cũng tận biến thành Lương Tri (thế là Người biến thành Trời). Một hạt Thử Mễ chi Châu, sẽ lơ lửng giữa Hư Vô, và phi sắc, phi không, sẽ soi tỏ Tam Thiên Đại Thiên Thế Giới, không có chi che đậy. Đó chính là pháp tượng Nội Đơn. Ngoại đơn là cái gì đã mất lại được trở lại. Từ Ngoài trở lại vào trong. Thế là Hoàn Đơn. Nội Đơn là cái gì đã được hoàn trả lại, thì nay đoàn luyện cho hết Âm Khí. Từ trong trở thành Chân Bạch. Đó là Đại Đơn. Ngoại Đơn thành, Nội Đơn tựu, thế là Công Thành, Danh Toại, Đạo đi vào Vô hà Hữu chi hương vậy.

Bài 50

(bàn về Dương Tinh)

Bất thức Dương Tinh cập Chủ, Tân,

不 識 陽 精 及 主 賓

Tri tha na cá thị thân sơ.

知 他 那 箇 是 親 疏

Phòng trung không bế Vĩ Lư Huyệt,

房 中 空 閉 尾 閭 穴

Ngộ sát Diêm Phù đa thiểu nhân.

誤 殺 閻 浮 多 少 人

Tạm dịch:

Không biết Dương Tinh với Chủ Tân,

Thân Sơ không rõ, mới sai lầm.

Đóng khóa Vĩ Lư, mong thành Đạo,

Nhân thế bao người đã hủy thân.

Duyên Đốc Tử nói: Nhật Điểm Dương Tinh bí tại Hình Sơn, bất tại lưỡng Thận nhi tại hồ Huyền Tẫn chi Nhất khiếu.

Gọi là Dương Tinh chính là cái gì Chí Dương Chí Tinh, không có chút chi là Khí Âm trọc. Nó là Bản Lai Cương Kiện Trung Chính, thuần túy chí tinh. Giữ bên trong thì là Chân Không, phát ra ngoài thì là Diệu Hữu. Nó chính là Lương Tâm mà ta vốn có. Cũng còn gọi là Đạo Tâm, nó không phải là cái gì Chí Trọc, Chí Âm của Hậu Thiên.

Dương Tinh trong ta chính là Chủ Tể tạo hóa, nó trừ khử hết tà ngụy. Cổ nhân gọi nó là Chân Nhất chi tinh, hay Chân Nhất chi thủy, hay Chân Nhất chi khí. Kỳ thật chỉ là Đạo Tâm Dương Tinh chi vật vậy.

Dương tinh là Tiên Thiên Địa sở sinh, là Chủ. Âm Tinh là Hậu Thiên địa sở sinh, là Khách. Chủ với ta thì tương thân, Khách với ta thì tương sơ (xa lạ).

Nhận nhầm Âm Tinh là Dương Tinh, hành phòng trung ngự nữ chi thuật, đóng Vĩ Lư, cần Âm Tinh, mà tưởng là Kết Đan, thì làm sao mà thành được.

Dương tinh tuy cũng là do phòng trung mà được, nhưng không phải là cái Phòng thật, mà nó chính là toàn thể con người. Như tiên Ông nói: Gia gia sở hữu Gia Viên Lý, cũng ngụ ý là như vậy, đâu phải là cái Phòng Thất thật.

Học giả muốn biết Dương Tinh, thì phải tìm cho ra Huyền Tẫn (Nê Hoàn Cung). Biết được Huyền Tẫn thì Dương Tinh ở đó vậy.

Bài 51

(Bàn về Phản Bản)

Vạn vật vân vân các phản côn,[27]

萬 物 芸 芸 各 返 根

Phản côn, phục mệnh tức thường tồn.

返 根 復 命 即 常 存

Tri thường, phản bản, nhân nan hội,

知 常 返 本 人 難 會

Vọng tác chiêu hung, vãng vãng văn.[28]

妄 作 招 凶 往 往 聞

Tạm dịch:

Vạn vật xưa nay vốn qui căn,

Qui Căn, phục mệnh sẽ thường tồn

Tri thường, phản bản, người khó biết.

Hung họa chiêu vời, sống lăng nhăng.

Vạn vật xuân sinh, hạ trưởng, thu liễm, đông tàng. Đó là Thường Đạo. Đã sinh trưởng, rồi lại thâu tàng. Thế là Phản Căn. Trở về gốc rễ chính là Phục Mệnh. Phục Mệnh là trở về với Thiên Mệnh chi sinh khí vậy. Sinh khí đã trở về, thì từ cái rễ lại phát sinh ra, cho nên mới Thường Tồn và Bất Tử vậy.

Con người nếu biết lẽ Thiên cơ thường tồn, mà có thể Phản Căn, Phục Mệnh, thì cũng sẽ được thường tồn và thành tiên. Nhưng thường tồn, phản bản, nghĩa lý rất là u thâm, công lao của nó rất tế vi, cũng như Dược Vật có non già, hỏa hầu thì có đoàn luyện hỏa hầu, kết đơn hỏa hầu, thoát đơn hỏa hầu, tu mệnh hỏa hầu, tu tính hỏa hầu, các tầng thứ đó, nhất nhất phải được thày truyền thụ, mới biết cách hành trì. Nếu không biết nhờ người, lại cứ theo thông minh của mình, kiến thức của mình mà phỏng đoán; cho là hội ngộ, dám hạ thủ công phu, có biết đâu là sai một ly, đi một dặm, làm bậy sẽ gặp hung tai, lý đã quyết đoán như vậy.

Bài 52

(Bàn về Tuệ Kiếm)

Âu Dã thân truyền chú kiếm phương,

歐 冶 親 傳 鑄 劍 方

Mạc Gia kim thủy phối nhu cương.

莫 耶 金 水 配 柔 剛

Luyện thành tiện hội tri nhân ý,

煉 成 便 會 知 人 意

Vạn lý tru yêu nhất điện quang.

萬 里 誅 妖 一 電 光

Tạm dịch:

Âu Dã khai lò đúc kiếm phương,

Mạc Gia sau đó phối nhu cương

Luyện thành, kiếm biết tùy nhân ý,

Yêu ma vạn dặm xẹt kiếm quang.

Kiếm là vật hộ thân. Cũng lại là Tuệ Kiếm tác Phật, thành Tiên, cũng là Bá Bính (cái chuôi) vi thánh, vi thần. Đó chính là Hoàn Đơn vậy. Ngoài Hoàn Đơn không có Kiếm nào khác. Gọi là Hoàn Đơn tức là Hoàn Bản Lai Lương Tri, Lương Năng, là Cương Nhu hợp nhất chi Chân Linh. Đúc kiếm tức là đúc cái Lương Tri, Lương

Năng ấy. Cương Nhu hợp nhất sẽ thành Tuệ Khí. Nói về Thể thì là Đơn, nói về Dụng thì gọi là Kiếm. Kỳ thật Kiếm hay Đơn cũng chỉ là một, không phải hai.

Xưa Âu Dã đúc kiếm mấy bận không thành. Vợ là Mạc Gia nhảy vào lò, một lửa là thành. Người đời gọi là Mạc Gia Bửu Kiếm. Kiếm sắc không gì sánh bằng.

Tu Chân chi Đạo phải lấy đúc kiếm làm đầu. Lấy khí Cương Nhu Trung Chính, dùng Thủy Hỏa đoàn luyện thành Bảo, gọi là Tuệ Kiếm. Đeo nó bên người, tùy Tâm sử dụng, nó có thể giết yêu ma trong vạn dặm, xẹt như điện quang.

Tiên Ông nói Âu Dã, Mạc Gia để ví dụ nghĩa Cương Nhu tương hợp, rất là có Diệu Chỉ.

Người tu Đạo cần phải biết đem Cương Nhu qui về Trung Chính mới có thể điểm hóa quần Âm của Hậu Thiên. Nếu đáng Cương mà Nhu, đáng Nhu mà Cương, hoặc Cương mà quá Táo, hoặc Nhu mà quá Ẩm, Bất Trung, Bất Chính như vậy, thì đúc kiếm sẽ không thành, trong không có chỗ bám víu, luôn gặp trở ngại, làm sao thành Đại Đạo cho được. Nhưng phép đúc kiếm không phải dễ biết, phép phối hợp cương nhu cũng thật là khó hiểu, nếu không gặp được chân sư truyền cho khầu quyết, thì chỉ là đoán mò mà thôi.

Bài 53

(Bàn về Điều Hòa Tính Tình)

Sao trúc,[29] hoán qui, [30] thôn ngọc chi,[31]

敲 竹 喚 龜 吞 玉 芝

Cổ cầm,[32] chiêu phụng[33] ẩm Đao Khuê,[34]

鼓 琴 招 鳳 飲 刀 圭

Nhĩ lai thấu thể, Kim Quang hiện,

邇 來 透 體 金 光 現

Bất dữ phàm nhân, thoại thử qui.

不 與 凡 人 話 此 規

Tạm dịch:

Gõ trúc, kêu Rùa, nuốt Ngọc Chi,

Gảy đàn kêu Phượng, uống Đao Khuê.

Chúng mà đến được, Kim Quang hiện

Chuyện ấy không bàn với kẻ si.

Trúc là vật Hư Tâm. Gõ vào thì kêu. Đàn là vật có thanh âm, đánh khéo sẽ hòa âm, Qui là vật dưỡng khí, Phượng là vật văn minh, Ngọc Chi là vật mềm yếu và trường thọ. Đao Khuê là vật tinh túy bất tạp. Qui và Đao Khuê đều thuộc Dương, Phượng và Ngọc Chi đều thuộc Âm.

Đạo Kim Đơn cốt là Hư Tâm, Thực Phúc, không có chi ngoài. Nhân tâm mà Hư thì Đạo Tâm sinh và sẽ Thực Phúc, như là Sao trúc, hoán Qui vậy. Bụng đã thực, dùng Đạo Tâm chi cương, chế nhân tâm chi nhu, như Rùa nuốt Ngọc Chi vậy. Chân tri mà hiện thì Linh Tri sẽ tĩnh và Tâm sẽ minh, như Cổ cầm, chiêu Phụng vậy. Tâm đã minh, dùng Linh Tri chi Tính dưỡng Chân Tri chi Tình như Qui ẩm Đao Khuê vậy.

Đạo Tâm, Chân Tri, Nhân Tâm Linh Tri sẽ Hư Thực Tương Ứng, và Cương Nhu như nhất. Thường ứng, thường tĩnh, viên đà đà, quang chước chước, tịnh khỏa khỏa, Xích sái sái, thấu thể linh lung, nội ngoại quang minh, đi và Thung Dung Trung Đạo, thánh nhân chi vực. Đó chính là trộm Âm Dương, đoạt Tạo hóa, chuyển Càn Khôn, nữu Khí Cơ, đó là Đạo tiên Thiên nhi Thiên phất vi, đâu phải là chuyện thường tình của phàm phu, tục tử?

Bài 54

(Bàn về Tiệm Đốn)

Dược phùng khí loại phương thành tượng,

藥 逢 氣 類 方 成 象

Đạo tại Hi Di hợp tự nhiên.

道 在 希 夷 合 自 然

Nhất lạp Linh Đơn thôn nhập phúc,

一 粒 靈 丹 吞 入 腹

Thủy tri Ngã mệnh bất do Thiên.

始 知 我 命 不 由 天

Tạm dịch:

Dược đồng khí loại nên thành Tượng

Đạo tại Hi Di hợp tự nhiên

Một hạt Linh Đơn ăn vào bụng

Mới hay Ngã Mệnh chẳng do Trời

Đồng khí, đồng loại chi dược, Chân Tri là Chân Dương, Linh Tri là Chân Âm vậy. Chân Tri, Linh Tri đôi đằng giao hợp, mới có thể từ Vô Tượng ngưng kết thành Hữu Hữu Tượng vậy. Nghe không ra gọi là Hi, nhìn không thấy gọi là Di (Đạo Đức Kinh 14), không thấy, không nghe, đạo qui về Hư. Nhất khí Hồn nhiên, hoạt hoạt, bát bát, vô tư, vô vi, tịch nhiên bất động, cảm nhi toại thông, rõ việc thiên hạ. Không gì miễn cưỡng, hợp với tự nhiên. Mới đầu thì Âm Dương ngưng kết, sau thì Âm Dương hồn hóa. Một hạt Linh Đơn, treo nơi Hư Không, Sơn hà đại địa đâu đâu cũng được chiếu soi. Nuốt được vào bụng rồi, thì ánh sáng sinh ra trong người, tiêu sạch quần âm, thay đổi hậu thiên hào tượng, bấy giờ mới biết Mệnh ta là do ta chứ không do Trời. 2 câu trên đây là do miễn cưỡng trở về tư nhiên, câu 3 là do tự nhiên trở về Đốn Ngộ. Linh Đơn đã vào bụng nghĩa là Đốn Ngộ. Tu Đạo mà được Đốn Ngộ, thì không còn Hữu Vô, Thiên Địa sẽ qui Không, sẽ thoát ra ngoài vòng Âm Dương, không còn bị Âm Dương câu thúc. Mệnh do mình tự chủ, không còn do Thiên chủ. Nếu chưa Đốn Ngộ, thì là còn ra vào trong Âm Dương, mà Mệnh là còn do ở Trời. Cứ suy từ một chữ Thủy là biết vậy.

Bài 55

(Bàn Kết Đơn là Chí Dị)

Hách hách Kim Đơn nhất nhật thành,

赫 赫 金 丹 一 日 成

Cổ tiên thùy ngữ [35] thật kham thinh.

古 仙 垂 語 實 堪 聽

Nhược ngôn cửu tải, tam niên giả,

若 言 九 載 三 年 者

Tận thị suy diên khoản nhật thần.

盡 是 推 延 款 日 晨

Tạm dịch:

Kim Đơn sáng quắc một ngày thành,

Lời của tiên xưa thật khó nghe.

Đâu phải là tam niên, cửu tải,

Chung qui vẫn có một ngày.

 Kim Đơn đại dược, ai ai cũng có, nhà nào cũng thành tựu. Nếu có thể biết được đến thật lý. Phỏng bái minh sư, biết được Chân Tri, Linh Tri là hai Đại Dược. Khi biết được một khiếu Huyền Tẫn, nếu hạ quyết tâm sẽ sang bờ bên kia. Một ngày công phu, sẽ được viên Kim Đơn Chí Dương đỏ hây hây, cần gì phải mất Ba Năm Chín Tháng. Đó là lời các vị tiên xưa, chân thật không tà ngụy. Nhưng kết đơn tại nhất thời, mà ôn dưỡng thì mất 10 tháng.

Bài 56

Đại dược tu tri hữu dị nan,

大 藥 須 知 有 易 難

Dã tri do ngã, diệc do Thiên.

也 知 由 我 亦 由 天

Nhược phi tu hành tích âm đức,

若 非 修 行 積 陰 德

Động hữu quần ma tác chướng duyên.

動 有 群 魔 作 障 緣

Tạm dịch:

Đại dược muốn tu có dị, nan

Tu vừa do Ngã cũng do Thiên.

Tu hành nếu chẳng tu âm đức,

Làm gì cũng bị ma ám Duyên.

Thơ trên nói một ngày có thể thành đơn. Thế là không khó vậy. Nhưng sợ rằng người tu học coi thường Đại Đạo không chịu tu đức hạnh, vọng cầu Tiên Đạo, cho nên thơ này lấy chữ đức mà giải. Trời muốn con người phải có đức, con người muốn báo thiên cũng phải dùng đức. Người mà có đức thì Trời ưa, và tu Mệnh cũng dễ và do mình. Người không có đức thì Thiên oán, và tu đạo sẽ rất khó và do Trời. Thế là làm sao? Vì kẻ vô hạnh, vô đức, thì quỉ thần không dung, làm gì cũng bị ma chướng, cản trở, bị hoạn nạn bệnh tật, và sẽ bị giữa đường đứt gánh, lý là như vậy. Cho nên tu đạo lấy việc tu đức làm đầu. Nếu đức trọng mà lại chịu học đạo, thì đạo dễ học, dễ tu, và Trời sẽ ưng và ma chướng sẽ hết.

Bài 57

(nói về đạo cơ = ăn cắp thời cơ)

Tam tài tương đạo cập kỳ thời,

三 才 相 盜 及 其 時

Đạo Đức thần tiên, ẩn thử cơ.

道 德 神 仙 隱 此 機

Vạn hóa ký an chư lự tức,

萬 化 既 安 諸 慮 息

Bách hài câu lý chứng Vô Vi.

百 骸 俱 理 證 無 為

Tạm dịch:

Tam tài ăn cắp lẫn của nhau,

Ăn cắp đúng thời, mới nhiệm mầu.

Thần tiên giấu biệt cơ vi ấy,

Nhờ vào tài đó, chứng Vô Vi.

Tam tài ăn cắp lẫn nhau. Thiên địa là kẻ cắp của vạn vật. Vạn vật là kẻ cắp của con người. Con người là kẻ cắp của vạn vật. Cập thời là vạn vật ăn cắp khí của trời đất để mà vinh vượng. Thiên địa nhân khi vạn vật vinh vượng và sẽ thu liễm nó, thế là Thiên Địa là kẻ cắp của vạn vật. Người thấy vạn vật nên sinh tham si, vạn vật nhân thấy người tham si, nên muốn kịp thời mà tước đoạt tinh thần con người, thế là vạn vật là kẻ cắp của con người. Vạn vật được con người tài bồi nên thành thục, con người thấy vạn vật thành thục nên kịp thời sử dụng chúng. Như vậy con người là đạo tặc của vạn vật.

Cập thời chi đạo, có tiên và hậu thủ chi cơ. Xưa nay đó là điều mà thần tiên dấu không lộ ra. Cái điều mà thần tiên dấu chính là cơ vi biết ‘kịp thời ăn cắp ‘.

Ăn cắp âm dương, đoạt tạo hóa, chuyển sinh sát, nĩu khí cơ, tiêu khách khí, phù chính khí, cho nên vạn vật an, mọi tư lự sẽ đình chỉ, bách hài sẽ theo đúng đường lối, và sẽ chứng được tự nhiên vô vi chi đạo. Thơ này chú trọng đến hai chữ Cập Thời.

Bài 58

(Bàn về Cùng Lý)

Âm Phù bảo tự du tam bách,

陰 符 寶 字 逾 三 百

Đạo đức Linh Văn mãn ngũ thiên,

道 德 靈 文 滿 五 千

Kim cổ thượng tiên vô hạn số,

今 古 上 仙 無 限 數

Tận ư thử xứ đạt chân thuyên.

盡 於 此 處 達 真 詮

Tạm dịch:

Âm Phù có hơn ba trăm chữ,

Đạo Đức Linh Văn khoảng năm nghìn,

Thượng tiên vô số trong thiên hạ,

Đều nhờ sách đó, đạt chân thuyên.

Hai sách Âm Phù, Đạo Đức là hai Tổ Thư dạy Đạo Tu Chân. Tiết lộ Thiên Địa Tạo Hóa chi cơ, bày ra cho thấy Âm Dương sinh sát chi khiếu. Từ xưa tới nay, Thượng Sĩ, Chí Nhân, đều từ 2 sách này mà nghiên cứu thực lý, mà được Chân Truyền, mà liễu đạt Tính Mệnh. Quyển Ngộ Chân Thiên của Tiên Ông đây, cũng dựa vào hai quyển Âm Phù Kinh và Đạo Đức Kinh mà viết ra. Các học giả nếu minh ngộ được Chân Lý, thì cứ đọc Âm Phù và Đạo Đức kinh thì sẽ rõ.

Bài 59

(Bàn về Cầu Sư)

Nhiêu quân thông tuệ quá Nhan Mẫn,

饒 君 聰 慧 過 顏 閔

Bất ngộ chân sư mạc cưỡng sai.

不 遇 真 師 莫 強 猜

Chỉ vị Kim Đơn vô khẩu quyết,

只 為 金 丹 無 口 訣

Giao quân hà xứ kết Linh Thai.

教 君 何 處 結 靈 胎

Tạm dịch:

Dù bạn thông minh vượt Mẫn, Nhan,[36]