DỊCH KINH YẾU CHỈ

Hướng đi của Thánh nhân

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ & Huyền Linh Yến Lê

Phần 4

THÁI CỰC LUẬN

Chương 3. Tượng hình Thái Cực

Cổ nhân tượng hình Thái Cực bằng nhiều thể cách:

1. Thái Cực khi chưa sinh ra trời đất vạn vật, có thể nói được là vô âm, vô dương, vì thế nên tượng hình bằng vòng tròn rỗng:

[1]

2. Thái Cực cũng còn được hình dung bằng hình:

Chấm ở giữa là Huyền Quan sẽ sinh ra vạn vật.

3. Thái Cực còn được hình dung bằng hình rất phổ thông sau đây:

Hình này tượng trưng Thái Cực hàm Âm Dương nhị khí, và sự luân lưu, biến dịch vô cùng tận của Vạn Hữu đã tiềm ẩn từ trong lòng Thái Cực.

4. Cổ nhân còn tượng hình Thái Cực bằng hình tượng sau:

Đồ hình này làm ta hiểu thêm về Huyền quan khiếu, vì ta thấy Âm Dương nhị khí ôm ấp một khiếu trống ở giữa [2]

5. Thái Cực còn có thể tượng trưng bằng con số 5 viết theo lối tượng hình như sau:

Lối tượng hình này thấy ở nơi các họa bản Hà Đồ, Lạc thư v.v...

6. Có khi đồ hình Thái Cực được trình bày đồng thời với các số Hà Đồ. Đó là Hà Đồ Thái Cực đồ:

Đồ bản này cho ta thấy rõ vũ trụ gồm có 2 phần:

a. Thể: 5 + 10 = Thái Cực

b. Dụng: Âm +Dương

2 + 4 + 6 + 8: 20

1 + 3 + 7 + 9: 20 [3]

CHÚ THÍCH

[1] Dịch viết: nhất Âm nhất Dương chi vị đạo. Nhất Âm nhất Dương, Đạo chi dụng dã. Nhược Đạo chi thể, tắc vô Âm vô Dương, nhi vi Âm Dương chi căn. Cố viết Thái Cực vị hữu Âm Dương, Âm Dương giả tại lưỡng nghi tương phán chi thời hồ. Phù Thái Cực tắc vô Âm Dương, tắc thử nhất vật 〇 thị hà vật dã. Viết Thần dã... Thái Cực nhất 〇 Thần dã. 易曰一陰一陽之謂道 . 一陰一陽道之用也. 若道之體, 則無陰無陽, 而為陰陽之根. 故曰太極未有陰陽, 陰陽者在兩儀相判之時乎. 夫太極則無陰陽, 則此一物〇是何物也. 曰神也.... 太極一〇神也..— Xướng Đạo Chân Ngôn, quyển 2 - trang 8b.

[2] Xem Thái Cực Quyền Bổng Đồ Thuyết - Hình Thái Cực đồ trang 19.

[3] Thái Cực Quyền Bổng - trang 85.