|
LECOMTE DU NOÜY
VÀ
HỌC THUYẾT VIỄN ĐÍCH
Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ
(1883-1947)
*
MỤC LỤC
Tựa của Phạm Đình Tân
Thư của Bà Mary Lecomte du Noüy
Lời nói đầu
PHẦN THỨ
NHẤT:
THỜI ĐẠI,
THÂN THẾ VÀ SỰ NGHIỆP TƯ TƯỞNG LECOMTE DU NOÜY
Chương
1: Chương dẫn nhập
- Nền văn minh hiện đại với những ưu,
khuyết điểm của nó.
- Sự phân hóa, thác loạn của thế giới hiện
tại.
- Giải pháp Lecomte du Noüy đối với cuộc
khủng khủng hoảng hiện tại.
Chương
2: Thế kỷ 19 và thế kỷ 20
Tiết 1. Thế kỷ 19.
- Đặc điểm:
+ Những phát minh khoa học.
+ Những thực hiện kỹ nghệ.
- Các chủ nghĩa:
+ Duy vật.
+ Cơ khí
+ Duy lý
+ Thực nghiệm
+ Tất định
+ Tiến hóa
+ Sùng thượng khoa học
Tiết 2. Thế kỷ 20.
- Đặc điểm:
+ Những phát minh lớn:
* Các chất phóng xạ
* Nguyên tử lực
+ Niềm tin vào khoa học bị lung
lay
+ Nền móng khoa học bị rung
chuyển
+ Thuyết tương đối
+ Nguyên lý bất định của
Heisenberg
+ Quan điểm Henri Poincaré và
khoa học đoàn họp tại Vienne
+ Phong trào xét lại các lý
thuyết khoa học, các khái niệm cơ bản toán học và lý học
+ Sự mất lòng tin của các nhà bác
học đối với khoa học
+ Tri thức luận mới của thế kỷ
20.
Chương 3: Thân thế Lecomte du Noüy
- Cuộc đời Lecomte du Noüy
- Cuộc tình duyên của Lecomte du Noüy với
cô Mary Bishop Harrimann
- Bà Mary Lecomte du Noüy với sự nghiệp
của chồng.
- Ảnh hưởng của Taine, Renan, Heisenberg
và Ch. Guye
- Các tác phẩm triết học của Lecomte du
Noüy
Chương 4: Lược khảo văn phẩm và tư tưởng
Lecomte du Noüy
Tiết 1. Lược khảo văn phẩm Lecomte du
Noüy
Đại ý các quyển:
- Con người trước khoa học
- Tương lai tinh thần
- Phẩm giá con người
- Định mệnh con người
Tiết 2. Đại cương học thuyết và toát
lược tư tưởng Lecomte du Noüy
Toát lược tư tưởng Lecomte du Noüy:
- Cuộc tiến hóa có viễn đích
- Từ bình diện hình hài sinh lý, cuộc tiến
hóa đã chuyển vào hướng tâm thần
- Viễn đích của cuộc tiến hóa: Sự xuất
hiện của những thần nhân
- Cố gắng và tự do rất cần thiết cho công
cuộc tiến hóa
- Tôn giáo và khoa học cần cộng tác với
nhau để thực hiện cuộc tiến hóa
- Thế giới đại đồng, hoàng kim mai hậu.
PHẦN THỨ
HAI:
HỌC THUYẾT
VIỄN ĐÍCH
Chương 1: Phê bình và nhận định về khoa
học
Tiết 1. Giá trị tương đối của khoa học
Tiết 2. Những thất bại của khoa học
A. Ngẫu nhiên không giải thích được sự
xuất hiện của sự sống. Chứng minh toán học.
B. Các định luật lý hóa, vật chất không đủ
để giải thích các hiện tượng sinh lý
I. Nguyên lý Dương tiêu Âm trưởng
của Carnot không giải thích được các hiện tượng sinh lý
II. Toán xác suất của Gibbs
Boltzmann không áp dụng được vào phạm vi sinh lý
III. Các định luật lý hóa không
đủ để giải thích các hiện tượng sinh lý
Tiết 3. Chấp nhận Thượng Đế là một thái
độ khoa học
Chương 2: Cuộc tiến hóa vũ trụ quần
sinh
Tiết 1. Cuộc tiến hóa vũ trụ và vật
chất vô cơ
- Các lý thuyết liên quan đến sự xuất sinh
của thái dương hệ
- Các phương pháp dùng để ước lượng tuổi
tác vũ trụ và địa cầu
- Cuộc tiến hóa vô cơ
Tiết 2. Cuộc tiến hóa sinh linh
A. Cuộc tiến hóa sinh linh thật ly kỳ
B. Cuộc tiến hóa sinh vật còn đầy bí ẩn –
Các vấn đề nan giải
C. Phương tiện khảo sát của chúng ta còn
có nhiều khuyết điểm
D. Các thuyết tiến hóa – Nhận định tổng
quát theo Lecomte du Noüy và Caullery
Chương 3: Giả thuyết viễn đích
Tiết 1. Đại cương
Các thỉnh lý và giả thuyết của Lecomte du
Noüy:
a/ Cần phải chấp nhận phản ngẫu nhiên hay
Thượng Đế
b/ Cuộc tiến hóa có chiều hướng
c/ Cuộc tiến hóa đã chuyển hướng về phía
nội tâm, tâm thần, từ khi con người xuất hiện
d/ Viễn đích của cuộc tiến hóa: sự xuất
hiện của Thần nhân
Tiết 2. Cuộc tiến hóa quần sinh bắt
buộc ta chấp nhận có Thượng Đế
Tiết 3. Cuộc tiến hóa được hướng dẫn
một cách tinh vi tế nhị để toàn bích hướng về một viễn đích
Tiết 4. Cuộc tiến hóa đến con người đã
tiến vào bình diện óc não và nội tâm
- Chứng minh bằng những dữ kiện tiền sử
- Chứng minh bằng thánh kinh
Tiết 5. Viễn đích cuộc tiến hóa là thực
hiện một giống người siêu đẳng, những thần nhân
Chứng cứ: Đã có những thần nhân siêu nhân
xuất hiện trong dĩ vãng
Lý luận chứng minh con người sẽ tiến về
chiều hướng tinh thần, chiều hướng thần
nhân
Tiết 6. Toát lược thuyết viễn đích theo
ngôn ngữ Lecomte du Noüy
Toát lược theo ba tác phẩm:
- Tương lai tinh thần
- Phẩm giá con người
- Định mệnh con người
Chương 4: Những suy luận theo nhãn quan
tiến hóa và viễn đích
Tiết 1. Những suy luận và hậu quả do
thuyết viễn đích xuất sinh
- Thuyết viễn đích áp dụng vào luân lý:
+ Cần phải chống lại thú tính
trong con người
+ Phẩm giá con người phải vất vả
mới thực hiện được
- Thuyết tiến hóa áp dụng vào đạo giáo:
+ Mê tín và chân đạo
+ Những vay mượn của Công giáo ở
nơi các đạo xưa
+ Ngoại giáo và nội giáo
- Thuyết viễn đích áp dụng vào đời sống xã
hội
+ Cá nhân vi quý
+ Đạo giáo, quốc gia, xã hội vi
khinh
Tiết 2. Toát lược các hậu quả của
thuyết viễn đích theo Lecomte du Noüy
- Hậu quả triết lý:
+ Tâm thần cần được biến thành
một đối tượng của khoa học
+ Phân tách tâm thần và thể xác
- Hậu quả xã hội nhân sinh:
+ Mỗi người phải cố gắng không
ngừng để tiến tới lý tưởng
+ Phải dạy dân trọng nghĩa thay
vì trọng lợi. Phải cải tạo con người bên trong, thay vì cải tạo hình
thức bên ngoài
+ Con người cần được hoàn toàn tự
do
- Hậu quả luân lý thực hành:
+ Trở về với tinh thần Thiên Chúa
giáo đồng thời tẩy trừ những tàn tích mê tín dị đoan đã xâm nhập vào
Thiên Chúa giáo
+ Khoa học cần tiếp tay với đạo
giáo
+ Muốn tiến hóa con người cần cố
gắng
PHẦN THỨ BA:
NHẬN ĐỊNH VÀ
PHÊ BÌNH
Chương 1: Nhận định về thân thế và tư
tưởng Lecomte du Noüy
Tiết 1. Nhận định về thân thế và nhân
cách Lecomte du Noüy
- Lecomte du Noüy con người chính trực
- Lecomte du Noüy con người say sưa lý
tưởng
- Lecomte du Noüy con người yêu chuộng độc
lập tự do
- Lecomte du Noüy con người yêu chuộng
những gì phổ quát đại đồng
- Ý kiến của Yves Laroquer, Millikan và
một nữ mục sư về quyển Định mệnh con người
Tiết 2.
A. Nhận định về tư tưởng Lecomte du
Noüy – Toát lược những tư tưởng chính yếu của Lecomte du Noüy
- Tin tưởng có Thượng Đế
- Vũ trụ được cai trị bằng những định luật
vĩnh cửu
- Cuộc tiến hóa sẽ tiến tới thần nhân
- Trong con người có tiềm ẩn thiên lý,
thiên chân
- Đại đạo có một, tôn giáo có nhiều
- Hòa bình thái thịnh phải được xây dựng
trên sự cải thiện tâm hồn của con người
B. Đối chiếu tư tưởng Lecomte du Noüy
với tư tưởng các danh nhân lịch đại
Ngẫu nhiên và sự sống với hai quan niệm
thuận, nghịch:
a/ Nghịch: François Redi, Spallanzani,
Pasteur, Lecomte du Noüy, Charles Guy.
b/ Thuận: Oparin, Harold Urey, L. Miller.
- Chủ trương con người mai hậu sẽ được
hiển dương của Lecomte du Noüy đối chiếu với:
+ Billy Graham
+ Isaie (Is. 65; 17-25)
+ Jérémie (Jér. 31; 31-34)
+ Thánh Paul (Romains 8; 18,
18-23) ( Cor. I: 15; 44-49).
- Quan niệm đạo tại tâm của Lecomte du
Noüy đối chiếu với thánh kinh:
+ Luc (Luc 17; 20, 21)
+ Deutéronome (30; 11-14)
+ Mathieu 15; 8-9.
+ Isaie 29, 13.
+ Psaume 78, 36a.
+ Amos 5; 21-25.
+ Isaie 1, 11-16.
+ Osée 8, 11-13.
+ Galates 4, 10-11.
- Lời bình luận của Naniel Rops về tư
tưởng Lecomte du Noüy
- Tư tưởng Lecomte du Noüy đối chiếu với :
+ Tinh thần Vaticano II
+ Nội dung bức thư của Đức Hồng y
Ottaviani.
+ Nội dung bản phúc trình của Đức
Tổng Giám Mục Lefèbre.
+ Thái độ của Lecomte du Noüy đối
với Chúa Cơ Đốc, đối chiếu với thái độ của Cát Hồng đối với Lão Tử, và
của Romain Rolland đối với Ramakrishna.
+ Quan niệm đạo tại tâm của
Lecomte du Noüy đối chiếu với quan niệm của :
* Bồ Đề Đạt Ma
* Các Đạo gia
* Các Nho gia
+ Quan niệm tự lực tự cường của
Lecomte du Noüy đối chiếu với quan niệm Trung Dung
+ Quan niệm tu thân vi bản của
Lecomte du Noüy đối chiếu với quan niệm của Đại Học
+ Định mệnh con người với quan
điểm của Victor Hugo
+ Hai chiều biến hóa của tinh
thần và vật chất theo quan niệm Lecomte du Noüy đối chiếu với hai chiều
thuận nghịch của Hà Đồ, Lạc Thư
+ Quan niệm tam tài về con người
và sự xuất hiện của thần nhân trong tương lai đối chiếu với chủ trương
của các đạo giáo
Chương 2: Bình luận về thuyết tiến hóa
Tiết 1. Những cường điểm của thuyết
tiến hóa
1/ Thuyết tiến hóa bành trướng mặc dù có
sự chống đối của pháp lý và giáo quyền
+ Vụ án Hohn Thomas Scopes
+ Vụ án Susan Epperson
+ Tranh luận giữa Giám mục
Wilberforce và Huxley
2/ Những sự thay đổi trên bình diện giáo
lý của Giáo hội La mã.
+ Thông điệp của Đức Giáo Hoàng
Pio XII tháng 8-1950.
+ Thông điệp Providentissimus
Deus của Léon XIII.
+ Quyết định của Ủy ban nghiên
cứu Thánh kinh ngày 30-6-1909
3/ Phương pháp thích nghi để giải thích
Thánh kinh.
4/ Thời gian địa chất và thời gian Thánh
kinh
5/ Những giả thuyết mới về thủy tổ loài
người và nơi phát tích của loài người
+ Những người tiền sử
+ Những bích hoạ tiền sử
6/ Ảnh hưởng của thuyết tiến hóa đối với
chính trị
+ Chủ nghĩa Lamarck đối với những
người Mác xít.
+ Chủ nghĩa Darwin và các chính
trị gia Tây phương.
7/ Đại đa số các nhà bác học đã công nhận
thuyết tiến hóa
Tiết 2. Những nhược điểm của thuyết
tiến hóa
1/ Nhược điểm của chủ trương loài nọ biến
sang loài kia
+ Thiếu liên tục về phương diện
cổ sinh vật học
+ Thiếu các sinh vật trung gian
+ Liên lạc tiên hậu không phải
liên lạc phụ tử
2/ Nhược điểm của chủ trương vạn vật xuất
sinh từ một tế bào nguyên thủy
+ Thiếu sinh vật trung gian
+ Những biến hóa nghiệm thấy
thường hữu hạn
3/ Nhược điểm của thuyết di truyền tập
tính
+ Phái cổ võ: Lamarck, Darwin,
Herbert Spencer, Lecomte du Noüy
+ Phái đả kích: Jean Rostand,
Wallace, Weismann, De Vries.
+ Lý do đả kích: Tập tính tác
dụng đến hình hài (soma) chứ không đến chủng tử (germen). Không thể nói
được rằng không có cái gì bẩm sinh, mà cái gì cũng tập thành cả.
4/ Nhược điểm của thuyết đấu tranh sinh
tồn, tuyển lựa tự nhiên
+ Tuyển lựa tự nhiên không sinh
ra được đặc tính mới
+ Cuộc đấu tranh sinh tồn được
quân bình hóa bằng năng suất sinh sản, bằng những phương pháp ẩn thân,
bằng tình tương thân, tương ái, tương trợ
5/ Nhược điểm của thuyết sậu biến
+ Đa số các sậu biến thường tảo
vong, yểu tử
+ Sậu biến không cát nghĩa được
chiều hướng tiến hóa
6/ Thuyết tiến hóa có nhiều tranh chấp nội
bộ
7/ Các nhà bác học đôi khi cũng mắc phải
những lầm lẫn lớn lao, và đôi khi cũng có gian ý ngụy tạo chứng cứ.
+ Câu chuyện Bathybius Hoeckeli
+ Vụ Dawson ngụy tạo ra xương
người tiền sử Piltdown
+ Vụ ngụy tạo hầu nhân Java của
bác sĩ Dubois
+ Vụ ngụy tạo của Hoeckel
+ Vụ ngụy tạo chứng cứ của Paul
Kammerer
8/ Các biện chứng nêu ra trong các sách
giáo khoa được trình bày một cách rất khéo léo, bằng cách tung ra một
vài bằng chứng, còn bao nhiêu khó khăn đều được đậy diệm bỏ qua đi
Tiết 3. Tổng luận về thuyết tiến hóa
1/ Cường điểm
+ Đặt lại các vấn đề siêu hình:
* Sự biến thiên của vạn
hữu
* Nhất thể vạn thù
+ Thuyết tiến hóa đã thúc đẩy các
bộ môn khoa học tiến bộ hết sức mau chóng
2/ Nhược điểm:
+ Đã hữu ý loại bỏ hết các ảnh
hưởng tâm thần
+ Đã gạt bỏ hết mọi ý tứ, mục
đích
3/ Các phản ứng:
+ Chủ trương tiến hóa có mục đích
ý tứ: Charles Richet, L. Cuénot, Dognon
+ Đề cao tâm thần: Lamarck,
Schopenhauer, Teilhard de Chardin
+ Nhắc lại quan điểm của thánh
Paul và các thánh hiền Đông Á
4/ Nhận định và kết luận:
a/ Các thái độ khác nhau của các
nhà bác học
* Chấp nhận thuyết tiến
hóa với ẩn ý chính trị hay triết học (hoặc vì tinh thần bài đạo, bài
giáo sĩ hoặc vì mục đích chính trị)
* Phủ nhận thuyết tiến
hóa: Louis Vialleton, Jean Serviers, Paul Lemoine
* Chấp nhận thuyết tiến
hóa với nhiều thay đổi về phương diện lý thuyết: Lecomte du Noüy,
Teilhard de Chardin.
b/ Kết luận
+ Thuyết tiến hóa chỉ là một giả
thuyết (N. Abélard Encyclopédie Planète)
+ Niềm tin về thuyết tiến hóa
hiện nay còn thuộc về trực giác siêu hình chứ chưa phải khoa học
(Lecomte du Noüy)
Chương 3: Bình luận về học thuyết viễn
đích của Lecomte du Noüy
1/ Thuyết viễn đích của Lecomte du Noüy
khác với các thuyết tiến hóa hiện hành
2/ Thuyết viễn đích khác với thuyết mục
đích của: Cuvier, Lamarck, Von Nageli, Kolliker.
3/ Thuyết viễn đích khác với quan
điểm về tận thế của Công giáo
4/ Thuyết viễn đích có một lập luận và một
cấu tạo vững chãi
5/ Lecomte du Noüy nhận định về thuyết
viễn đích của ông
6/ Phê bình:
+ Nền tảng thuyết viễn đích
tức là thuyết tiến hóa là một nền tảng không vững chải
+ Thuyết viễn đích tránh không
bàn đến những vấn đề siêu hình trọng đại như vấn đề bản thể
+ Thuyết viễn đích có quan niệm
không dứt khoát về hồn, xác, về vấn đề thiên phú hay tiềm ẩn
+ Thuyết viễn đích vụ Âu khinh Á
vì cho rằng chỉ có bạch chủng là có thể tiến hóa
+ Thuyết viễn đích chủ trương
thần nhân sẽ xuất hiện nhưng không xác định tương quan của thần nhân đối
với Thượng Đế, khác với Renan và Teilhard de Chardin
7/ Học thuyết viễn đích đối chiếu với các
học thuyết triết học, khoa học, và đạo giáo. Ba quan điểm:
a/ Vạn vật được tạo dựng từ hư vô
do Thiên Chúa
b/ Vạn vật ngẫu nhiên sinh và
biến hóa theo các định luật tự nhiên (thích ứng, đào thảo, tự nhiên, sậu
biến, v.v…)
c/ Vạn vật là do một nguyên lý
phân hóa
+ Sự biến hóa có chu kỳ
+ Sự hoàn thiện lúc chung cuộc và
sự lai hoán bản nguyên (quan niệm vạn vật biến hóa từ một căn bản duy
nhất, biến hóa có lớp lang, thứ tự để cuối cùng đạt được sự hoàn thiện,
hoàn mỹ và trở về nguyên bản có thể gọi được là quan niệm chung của các
thánh hiền không phân biệt đạo giáo Đông Tây, đó là quan niệm của phái
Khắc Kỷ, của thánh Paul, Jean, của Bà La Môn, của Phật giáo, Lão giáo,
Nho giáo, của Cabbale, của Huyền học thần bí.)
KẾT LUẬN
Thuyết viễn đích có thể bắc một
nhịp cầu thông cảm giữa các học thuyết triết học và đạo giáo Đông Tây
Chương 4: Tổng luận
A. Thuyết tiến hóa và biến dịch đối với
Đông phương
a/ Quan niệm biến dịch trong dân
gian và trong tiểu thuyết
b/ Quan niệm Ấn giáo và Phật giáo
về tiến hóa, biến dịch: Thuyết luân hồi
c/ Quan niệm tiến hóa, biến dịch
của Dịch Kinh
B. Phương thức biến hóa
a/ Hình hài biến hóa: ảnh hưởng
của thủy thổ (quan niệm của Liệt Tử)
b/ Tâm hồn biến hóa: Luân hồi
c/ Thần biến hóa (tức là thuyết
Nhất thể vạn thù của các đạo giáo Á Châu)
C. Nhận xét tổng quát
Thuyết tiến hóa có thể đúng mà cũng có thể
sai. Dù sai hay đúng, nó cũng là một giả thuyết hết sức phong phú.
D. Sự đóng góp của Lecomte du Noüy
Vạch rõ chiều hướng tiến hóa và bao quát
toàn bộ thời gian.
Vạch rõ mục đích của cuộc tiến hóa, đó là
sự xuất hiện của những thần nhân.
Đề nghị những biện pháp để sớm thực hiện
mục phiêu ấy.
E. Tổng luận
Thuyết viễn đích của Lecomte du
Noüy là một học thuyết hết sức phong phú, rất cao siêu và rất ích lợi
cho cá nhân cũng như cho xã hội. Nó có thể góp phần vào công cuộc nhân
cách hóa, thần thánh hóa con người.
SÁCH THAM KHẢO
oOo
|