TRUNG DUNG TÂN KHẢO

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ

QUYỂN II: TRUNG DUNG BÌNH DỊCH

» Mục lục » Tựa của Chu Hi » Chương: 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13

14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33

Chương 8

HAI ĐƯỜNG LỐI ĐẠO ĐỜI:

NHÂN ĐỨC VÀ TÀI CÁN

第 八 章

子 曰: 回 之 為 人 也; 擇 乎 中 庸, 得 一 善, 則 拳 拳 服 膺, 而 弗 失 之 矣 .

PHIÊN ÂM

Tử viết: «Hồi chi vi nhân dã; trạch hồ Trung Dung, đắc nhứt thiện, tắc quyền quyền phục ưng, nhi phất thất chi hĩ.»

CHÚ THÍCH

- Hồi 回 : tên Thầy Nhan Uyên 顏 回 (521-490). Nhan Hồi tự Tử Uyên 子 淵 , Nước Lỗ, lúc chết mới 32 tuổi.

- Quyền 拳 = nắm tay. - Quyền quyền 拳 拳 = mạnh mẽ (avec force, avec énergie), bo bo. - Phục 服 = giữ.

- Ưng 膺 = dạ, lòng, ngực.

... Tử viết: Nhan thị chi tử, kỳ đãi thứ cơ hồ. Hữu bất thiện vị thường bất tri. Tri chi vị thường phục hành dã. (Kinh Dịch, Hệ từ hạ) 子 曰: 顏 氏 之 子, 其 殆 庶 幾 乎. 有 不 善 未 嘗 不 知. 知 之 未 嘗 復 行 也 (Nhan hồi là bậc á thánh: có điều dở chưa từng không biết, đã biết, không hề làm như vậy nữa.)

... Nhiên thánh nhân tắc bất tri nhi đắc, bất miễn nhi trúng, Nhan Tử tất tư nhi hậu đắc, tất miễn nhi hậu trúng. 然 聖 人 則 不 知 而 得, 不 勉 而 中, 顏 子 必 思 而 後 得, 必 勉 而 後 中 (Nhưng thánh nhân không nghĩ mà được, không cố gắng mà trúng, Nhan Tử thì phải nghĩ mới thấy, phải cố gắng mới trúng.) (Cận tư lục II, tr.1)  

DỊCH CHƯƠNG 8

Hai đường lối đạo dời: Nhân đức và tài cán

A. Nhân đức (vertus morales)

Đức Khổng nói:

Thầy Nhan Uyên làm người là thế,

Đạo trời theo trọn lẽ Trung Dung,

Điều lành gắn bó không ngừng,

Thấy điều thiện đức, một lòng chắt chiu.[1]

BÌNH LUẬN

Xem bình luận chung các chương 6, 7, 8, 9, 10 ở cuối chương 10.

CHÚ THÍCH

[1] Danh ngôn đối chiếu:

- Yahvé, qui entrera sous ta tente,

Habitera sur ta montagne sainte?

Celui qui marche en parfait,

Agit en juste,

Et dit la vérité de son cœur,

Sans laisser courir sa langue.

(Psaume 15 [14] 2,3; La Bible de Jérusalem, p.664)

- Le désir des justes c’est uniquement le bien.

(Les Proverbes, 11,23; La Sainte Bible - Crampon)

- Le bien actif se mesure à l’efficacité des actes qui contribuent au sauvetage de soi-même; il n’est jamais présenté qu’au point de vue individuel, non absolument.

(Lecomte du Noüy, La dignité humaine, p.14)

» Mục lục » Tựa của Chu Hi » Chương: 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13

14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33