TRUNG DUNG TÂN KHẢO

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ

QUYỂN II: TRUNG DUNG BÌNH DỊCH

» Mục lục » Tựa của Chu Hi » Chương: 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13

14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33

Chương 17

HẠNH PHÚC CỦA THÁNH NHÂN

第 十 七 章

 子 曰: 舜 其 大 孝 也 與. 德 為 聖 人 尊 為 天 子, 富 有 四 海 之 內; 宗 廟 饗 之; 子 孫 保 之. 故 大 德 必 得 其 位, 必 得 其 祿, 必 得 其 名, 必 得 其 壽. 故 天 之 生 物, 必 因 其 材 而 篤 焉. 故 栽 者 培 之; 傾 者 覆 之. 詩 曰: 嘉 樂 君 子, 憲 憲 令 德; 宜 民 宜 人, 受 祿 于 天, 保 佑 命 之, 自 天 申 之. 故 大 德 者 必 受 命.

PHIÊN ÂM

Tử viết: «Thuấn kỳ đại hiếu dã dư! Đức vi thánh nhân tôn vi thiên tử, phú hữu tứ hải chi nội; tông miếu hưởng chi; tử tôn bảo chi.[1] Cố đại đức tất đắc kỳ vị, tất đắc kỳ lộc, tất đắc kỳ danh, tất đắc kỳ thọ.[2] Cố thiên chi sinh vật, tất nhân kỳ tài nhi đốc yên. Cố tài giả bồi chi; khuynh giả phúc chi. Thi viết: Gia lạc quân tử, hiến hiến lệnh đức; nghi dân nghi nhân, thụ lộc vu thiên, bảo hựu mệnh chi, tự Thiên thân chi.[3] Cố đại đức giả tất thụ mệnh.

CHÚ THÍCH

- Tứ hải 四 海 = Đông hải, Nam hải, Tây hải, Bắc hải

= Thiên hạ. - Tông miếu 宗 廟 = nơi vua chúa xưa thờ cúng tổ tiên. - Tài 栽 = bản chất. – Gia 嘉 = đẹp. - Hiến hiến 憲 憲 = hiển hiển = rực rỡ. - Lệnh 令 = tốt. - Dân 民 = dân chúng. - Nhân 人 = nhân sĩ, người có địa vị. - Thân 申= nể vì, trọng vọng

DỊCH CHƯƠNG 17

Hạnh phúc của thánh nhân

Đức Khổng nói:

Vua Thuấn thật là con người hiếu thảo.[4]

Có đức thánh nhân, có ngôi trời báu.[5]

Tổ tiên nơi tông miếu được cao dao.

Con con cháu cháu đều nương vào tiếng cả.[6]

Có đức lớn rồi, ngôi vị đâu có khó,

Bổng lộc theo, danh giá cũng chạy theo.[7]

Sống lâu thêm, tuổi thọ cũng thêm nhiều.[8]

Vì xưa nay, trời sinh ra muôn vật,

Đều chắt chiu,tùy theo tài theo chất.

Đã tốt tươi, chăm đẵm tốt tươi thêm,

Đã nghiêng ngả, chặt cho hết ngả nghiêng.[9]

Thơ rằng:

«Đẹp tươi thay là người quân tử,

Làm chói chang đức cả huy hoàng.

Vừa trên thuận dưới đôi đàng,

Trời cho phúc lộc, bảo ban hộ trì.

Đã được trời nể vì hướng dẫn,[10]

Đức cao siêu sẽ lãnh mệnh trời.

BÌNH LUẬN

Chương này cũng như hai chương tiếp bàn về hạnh phúc của thánh nhân, bàn về những ân sủng của Trời ban cho các bậc thánh như vua Thuấn, vua Văn, vua Vũ.

Nhờ sự tu nhân tích đức, tâm hồn các vị thánh hiền rạng tỏ dần, và khi long vân gặp hội, khi đức cả cảm ứng được đất trời sẽ đạt tới địa vị cao sang tuyệt phẩm.

Những vị thánh hiền đạt thiên đức sẽ được lộc, được vị, được danh, được thọ. Danh tiếng các ngài sẽ lâu bền với núi sông.

Luật đất trời là: đã tốt tươi thì tài bồi thêm tươi tốt; đã tàn tạ thì sẽ bị vứt bỏ đi. Xưa nay bất kỳ ai đã vượt thang tiến hóa, lên tới mức đại trí, đại đức, đều được kính tôn trọng vọng. Trung Dung đã hết lời tán tụng vua Thuấn, vua Văn, vua Vũ.

Nếu ta sánh đoạn này với thánh kinh Công giáo ta sẽ thấy có nhiều điểm tương đồng kỳ lạ. Sách Châm Ngôn nói: «Vinh quang là sản nghiệp của thánh hiền.» [11]

Thánh Vịnh David nói:

«Phúc ai kính sợ Chúa Trời,

Lòng hằng vui thích luật người vâng theo.

Đông con cháu thêm nhiều thế lực,

Dòng người ngay được phúc trên đời.

Cửa nhà thịnh vượng vui tươi,

Đức công với tháng ngày trôi càng bền.» [12]

Sách Minh Triết viết: «Ân sủng Chúa và lòng nhân từ ngài luôn luôn lưu tâm đến các bậc ấy.» [13]

Phúc Âm Matthieu viết: «Hãy tìm nước Trời và sự công chính trước, rồi mọi sự ấy sẽ thêm cho sau.» [14]

Lại viết: «Và kẻ nào đã có, sẽ được cho thêm, và sẽ có đầy rẫy; nhưng kẻ nào đã không có, sẽ bị cất mất đi những gì nó có.» [15]

CHÚ THÍCH

[1] Nước Trần tức là hậu duệ của vua Thuấn.

[2] Vua Thuấn thọ 118 tuổi.

[3] Mao Thi, Đại nhã Gia Lạc thiên.

[4] Heureux l’homme qui trouve la sagesse et l’homme qui acquiert l’intelligence. Son gain l’emporte sur celui de l’argent et son profit sur l’or pur. (Proverbes 5,13)

[5] La gloire sera le lot des sages. (Proverbes 3,35)

[6] L’homme de bien laisse son héritage aux enfants de ses enfants. (Proverbes 13,22)

[7] Heureux l’homme qui craint Yahweh,

Qui bien se plaît à ses préceptes,

Sa lignée sera puissante sur la terre,

Et bénie la race des hommes droits.

Opulence et bien-être en sa maison.

Sa justice demeurera à jamais.

(La Bible de Jérusalem, Psaume 112. III)

[8] L’immortalité est le fruit de l’union avec la sagesse. (Livre de Sagesse, 8, 17)

[9] Car à celui qui a, on donnera et il y aura pour lui surabondance, mais à celui qui n’a pas, on enlèvera même ce qu’il a. (Mathieu 25,29)

[10] La grâce de Dieu et sa miséricorde accompagnent ses élus, et qu’il a souci de ses saints. (Livre de Sagesse, 4, 15)

[11] Proverbes 3,35.

[12] Đoàn văn Thăng, Thánh Vịnh Toàn Tập, thánh vịnh 112, tr.59. Psaume 112 (III), Bible de Jérusalem.

[13] Livre de la Sagesse 4-15.

[14] Matthieu 6,33.

[15] Matthieu 25,29.

» Mục lục » Tựa của Chu Hi » Chương: 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13

14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33