Bản Tử Hà: Trung trì nội thần phục xích chu. 中池內神服赤朱. Trung trì 中池: Đởm 膽 (mật) (Vụ Thành tử giải); Hạ Đan điền 下丹田, Khí hải 氣海, Nguyên hải 元海 (Tử Hà giải).

Câu 2. Đan cẩm, vân bào, đới hổ phù.

丹錦雲袍帶虎符

Đơn cẩm 丹錦: Gấm đỏ.

Vân bào 雲袍: Áo bào kết bằng mây.

Đới hổ phù 帶虎符: Lưng đeo tín phù có hình con hổ.

Câu 3. Hoành tân, tam thốn Linh sở cư.

橫津三寸靈所居

Bản Tử Hà ghi: Hoành kính tam thốn Thần sở cư. 橫徑三寸靈所居

Hoành tân 橫津: Rốn (Vụ Thành Tử giải).

Hoành kính tam thốn 橫徑三寸: Nơi ở của thần gọi là Qui trung nhất khiếu có 3 tấc bề ngang.

Câu 4. Ẩn chi ế uất, tự tương phù.

隱芝翳鬱自相扶

Ẩn chi và ế uất 隱芝翳鬱: Tử Hà cho rằng: Nội thần ở giữa Qui Trung nhất khiếu, bên phải có một vị đạo nhân tên là Ẩn Chi Nhận 隱芝仞 tức là Kim khí 金氣, bên trái có một vị đạo nhân tên là Ế Uất Nhạn 翳鬱仞, tức là Mộc khí 木氣.

Ta thấy ngay hình ảnh Thái Cực và Âm Dương nhị khí. Thần khí mà xung hòa, thời đắc đạo, đắc đan vậy.

D. BÌNH GIẢNG

Trước hết ta ghi nhận rằng Huỳnh Đình Ngoại Cảnh nơi chương 3, cũng có đề cập nội dung chương Trung trì này. Ngoại Cảnh viết:

Trung trì hữu sĩ, phục xích chu,

中池有士服赤朱

Điền hạ tam thốn thần sở cư,

田下三寸神所居

Trung ngoại tương cự, trùng bế chi,

中外相距重閉之

Thần lư chi trung, vụ tu trị...

神廬之中務修治

Muốn hiểu chương này, cũng như muốn giải tỏa những thắc mắc về Huỳnh Đình, về Tam đan điền, ta phải biết quan niệm của người xưa về Nguyên thần 元神, hay Tâm thần 心神, tức là Thần của Tâm.

Quan niệm ấy như sau:

Nguyên thần 元神 hay NHẤT 一 có tên là Tử Đan 子丹. Tử 子 là Liễu Nhất 了一. Đan 丹 là Nhật Nguyệt, Âm Dương, Thần khí hợp nhất.日月陰陽神氣合一.

Nguyên thần cũng còn được gọi là Xích Tử Chân Nhân Kiết Đan 赤子真人孑丹. Vì là Thần của Tâm nên nói mặc áo đỏ, vì Tâm thuộc Hỏa có màu đỏ. Thần này ở Trung Cung, nên đôi khi cũng mô tả là mặc váy vàng, vì màu vàng là màu Trung Cung, Trung Điểm.[1]

Cũng như vị Lão quân ở trên trời có thể tùy nghi ở ba cung Tam Thanh, Nguyên Thần trong người cũng có thể tùy ý ở ba cung Tam Thanh trong con người. Chính vì vậy mà Vụ Thành Tử đã nói: «Đạo hữu tam Nguyên; Tứ ý sở tòng.» 道有三元肆意所從 (Đạo có 3 nơi [ở]; Tùy ý sở tòng.)

Vụ Thành Tử, Huỳnh Đình Ngoại Cảnh, trang 1b và Bão Phác Tử quyển 18 có chép:

«NHẤT có tính danh, phục sức. Nơi con trai thì cao 9 phân, nơi con gái thì cao 6 phân. Hoặc ở dưới rốn 2 tấc 4 phân, trong Hạ Đan điền. Hoặc ở tại Giáng Cung Kim Khuyết, phía dưới tim, nơi Trung Đan điền. Hoặc là ở nơi lưỡng mi gian đi vào: 1 tấc là Minh Đường, 2 tấc là Động Phòng, 3 tấc là Đan điền.»

Về Tam đan điền, như vậy là ta có:

- Thượng Đan điền 上丹田 (Nê Hoàn Cung泥丸宮): Lưỡng mi gian 兩眉間 đi vào 3 tấc.

- Trung Đan điền 中丹田 (Giáng Cung 絳宮, Huỳnh Đình 黃庭): Trên rốn 3 tấc.

- Hạ Đan điền 下丹田 (Khí Hải 氣海, Nguyên Hải 元海): Dưới rốn 3 tấc.

Cũng nên ghi nhận rằng theo khoa Châm cứu thì:

- Trên rốn 3 tấc là huyệt Kiến Lý 建里.

- Dưới rốn 1 tấc rưỡi là huyệt Khí Hải 氣海.

- Dưới rốn 3 tấc là huyệt Quan Nguyên 關元.

Khi đã xác định được vị trí của Nguyên Thần ở đâu, thì đem Nguyên Khí về qui tụ lại đó, cho Thần Khí hòa hài.

Chương 4 trên đây, đại khái nói về Thần Chân Nhất tại Trung Đan điền. Chương này đại khái nói về Thần Chân Nhất ở tại Hạ Đơn điền. Chương 6 và 7, sau đề cập đến Thần Chân Nhất ở tại Nê Hoàn cung, tại Thượng Đan điền. Người xưa có thơ:

Tâm tại Đơn điền, thân hữu chủ,

心在丹田身有主

Khí qui Nguyên hải, thọ vô cùng.[2]

氣歸元海壽無窮

Cảnh Dương Tử 景陽子 nói:

«Tính qui Nguyên hải, sinh kim dịch,

性歸元海生金液

Mệnh phục Hư vô, sản ngọc hoa.»[3]

命復虛無產玉葩

[1] Xem Lương Khưu Tử, Huỳnh Đình Ngoại Cảnh, chương 1, và lời bàn của Bão Phác Tử về Nhất nơi cuối sách đó. Xem Huỳnh Đình Nội Cảnh, chương 17. Xem phần Khảo luận của tôi ở phần trên, nơi chương 6, mục Người xưa nhận định về Huỳnh Đình.

[2] Nguyên hải 元海 có thể hiểu được là Nê Hoàn Cung 泥丸宮, cũng có thể hiểu được là Khí hải 氣海, Hạ Đan điền 下丹田.

[3] Xem Đái Nguyên Trường, Tiên học từ điển, tr. 49.

Chữ 葩 còn đọc là ba như các tự điển Hán Việt đã ghi. Tuy nhiên Khang Hi phiên thiết nó là: phổ ba thiết phạ bình thanh 普巴切帊平聲, vậy đọc là pha; chữ 葩 đồng nghĩa với hoa 花 (bông hoa). Thuyết Văn Giải Tự giải nghĩa 葩 là hoa 華 và phiên thiết là: phổ ba thiết 普巴切, vậy đọc là pha.