DỊCH KINH YẾU CHỈ

Hướng đi của Thánh nhân

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ & Huyền Linh Yến Lê

Phần 4

THÁI CỰC LUẬN

Phụ lục 2

ÍT NHIỀU BÀI THƠ VỊNH THÁI CỰC

Thái Cực, Kim Đơn có khác gì [1]

Tinh toàn vằng vặc, tỏa quang huy [2]

Nơi ấy sắc không, không mắc míu [3]

Quang minh muôn thủa, chẳng suy vi [4]

Thái Cực âu đành Thiên Địa Tâm,[5]

Mở trời dựng đất há qua phân [6]

Chia chia, hợp hợp, tùy thời tiết [7]

Muôn vàn chuyển dịch vẫn êm rầm [8]

III

Cánh cửa Âm Dương, cánh cửa Trời [9]

Ấp ôm Thái Cực, há chia phôi [10]

Huyền Quan, ướm hỏi nơi đâu tá?

Giữa lòng trời đất, giữa lòng người

Lão tử giúp ta mở cửa trời,

Càn Khôn hạp tịch thấu cơ ngơi.

Băng qua Quái, Tượng vào Tâm Điểm,

Gốc gác Trường Sinh, rõ chốn nơi [11]

Đại đạo căn cơ, ít kẻ hay,

Trong tâm chẳng kiếm, kiếm Đông Tây,

Ta nay chỉ rõ Thần Tiên xứ,

Thái Cực trăng tròn chẳng vẩn mây [12]

Phân minh, biến hóa tại trung ương,

Chốn ấy, Huyền Châu vốn ẩn tàng.

Phản bản, qui căn, manh mối lộ

Thủ Trung, Bão Nhất, cố lo lường [13]

VII

Phanh phui, rộng mở Khiếu Huyền Nguyên,

Vào nơi hỗn độn, thấu u huyền.

Định đem nước lửa về đoàn tụ.

Quyết bắt hổ long, phục cửu uyên [14]

VIII

Thái Cực, Chân Tâm của đất trời,

Âm Dương biến hóa, ấy cơ ngơi [15]

Cơ mầu Tạo hóa, bằng thông tỏ [16]

Vạn Tượng mối manh, hết rối bời [17]

Tạo hóa không Căn Đế,

Âm Dương có Bản Nguyên

Cơ vi huyền nhiệm ấy,

Phụ tử chẳng tương truyền

Vô hình, vô tượng, mơ mòng

Mịt mù, mà vẫn sáng trưng, rạng ngời.

Xây vần vạn tượng, vạn loài,

Hiệp hòa Tứ Tượng, muôn đời quang hoa.

Ngũ Hành thâu lại một nhà

Tam hoa hội tụ, sáng lòa vô biên.

CHÚ THÍCH

[1] Kim giả kiên cương, vĩnh cửu bất hoại chi vật. Đơn giả viên mãn quang tịnh vô khuy chi vật. Cổ Tiên tá Kim Đơn chi danh dĩ dụ Bản Lai Viên Minh Chân Linh Chi Tính dã. Thử Tính tại Nhu tắc danh Thái Cực, tại Thích tắc danh Viên Giác, tại Đạo tắc danh Kim Đơn. 金者堅剛永久不壞之物 . 丹者圓滿光淨無虧之物 . 古仙借金丹之名喻本來圓明真靈之性也 . 此性在儒則名太極在釋則名圓覺在道則名金丹 . — Tượng Ngôn Phá Nghi, quyển hạ, trang 1.

[2] Viên đà đà, quang chước chước. 圓陀陀光灼灼 .

Tịnh khỏa khỏa, xích sái sái. 淨倮倮赤洒洒 .— Ib. 1a.

[3] Sắc không bất trước. 色空不著 .— Ib 1a.

[4] Thành minh kiêm cai. 誠明兼該 .— Ib. 1a.

[5] Thái Cực giả thiên tâm dã. 太極者天心也 .— Đạo Nguyên Tinh Vi Ca, quyển hạ, 52a.

[6] Phù sản vạn vật giả, do thử Thái Cực chi trung nhất điểm dương tinh phát sinh. 夫產萬物者, 由此太極之中一點陽精發生 .— Đạo Nguyên Tinh Vi ca, quyển hạ, trang 52a.

[7] Hợp chi, thiên địa đồng nhất Thái Cực, phân chi, vạn vật các nhất Thái Cực, nhi Thái Cực hà phán chi hữu. 合之天地同一太極 , 分之萬物各一太極而太極何判之有 .— Xướng Đạo Chân Ngôn, trang 8b.

[8] Viết Vô Cực nhi Thái Cực, Tạo hóa lưu hành chi thể, vô thời hưu tức. 曰無極而太極, 造化流行之體, 無時休息 .— Tạ Vô Lượng, TQTHS III, thượng, trang 9.

[9] Nguyên Quan tức Nguyên Tẫn chi biệt danh, nhân kỳ Âm Dương tại thử, cố vị Nguyên Tẫn Môn. Nhân kỳ nguyên diệu bất trắc, cố vị Nguyên Quan khiếu. 原關即元牝之別名, 因其陰陽在此, 故謂元牝門 . 因其元妙不測故謂元關竅.— Tượng Ngôn Phá Nghi, quyển hạ, trang 2a.

[10]Thử khiếu phi phàm khiếu, 此竅非凡竅

Càn Khôn cộng hợp thành, 乾坤共合成

Danh vi thần khí huyệt, 名為神氣穴

Nội hữu Khảm Ly tinh. 內有坎離精

Tượng Ngôn Phá Nghi, quyển hạ, trang 2a.

[11] Phỏng theo bài thơ sau, trong Kim Đơn Đại Thành Tập, tr. 10a.

Lão Tử minh khai chúng diệu môn, 老子明開眾妙門

Nhất khai nhất hạp ứng Càn Khôn 一開一闔應乾坤

Quả ư võng tượng vô hình xứ, 果於罔象無形處

Hữu cá trường sinh bất tử côn . 有個長生不死根

[12] Phỏng theo bài thơ trong Kim Đơn Đại Thành Tập, trang 12a

Đại Đạo căn kinh thức giả hi, 大道根莖識者稀

Thường nhân nhật dụng thục năng tri 常人日用孰能知

Vị quân chỉ xuất thần tiên quật 為君指出神仙窟

Nhất khiếu loan loan tự nguyệt mi . 一竅灣灣似月眉

[13] Phỏng theo bài thơ trong Kim Đơn Đại Thành Tập, trang 13a

Nhất nhị Phục Lâm dưỡng hỏa, 一二復臨養火

Thố kê mộc dục tiềm tàng 兔雞沐浴潛藏

Phân minh biến hóa tại trung ương, 分明變化在中央

Kết tựu huyền châu phiến hướng. 結就玄珠片餉

Hoàn phản, qui căn, thoát thể 還返歸根脫體

Thủ thành bão nhất đề phường 守成抱一堤防

Huỳnh Đình lai vãng thị tầm thường 黃庭來往是尋常

Hoảng hốt chi trung túng phóng . 恍惚之中縱放

[14] Phỏng theo một bài thơ trong Hoàn Nguyên Thiên, trang 2a:

Tạc phá huyền nguyên khiếu, 鑿破玄元竅

Xung khai hỗn độn quan, 沖開混沌關

Đãn tri phanh thủy hỏa 但知烹水火

Nhất nhiệm hổ long bàn. 一任虎龍蟠

[15]Tạo hóa vô Căn Đế 造化無根蒂

Âm Dương hữu Bản Nguyên 陰陽有本源

Giá ta chân diện xứ 這些真面處

Phụ tử bất tương truyền 父子不相傳

Hoàn Nguyên Thiên, trang 3a.

[16] Thiên cơ thâm viễn, huyền diệu nan trắc. 天機深遠玄妙難測 .— Kim Đơn Đại Thành Tập, trang 21a.

[17] Cẩu phi đỗng hiểu Âm Dương, thâm đạt Tạo hóa, an năng tạc khai hỗn độn, thái thiên địa phụ mẫu chi căn, nhi vi đại Đơn chi cơ. 苟非洞曉陰陽, 深達造化, 安能鑿開混沌, 採天地父母之根, 而為大丹之基 .— Ib. 20b.