TRUNG DUNG TÂN KHẢO

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ

QUYỂN II: TRUNG DUNG BÌNH DỊCH

» Mục lục » Tựa của Chu Hi » Chương: 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13

14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33

Chương 3

ĐẠO TRUNG DUNG CAO SIÊU

第 三 章

子 曰: 中 庸 其 至 矣 乎! 民 鮮 能 ,久 矣 .

PHIÊN ÂM

Tử viết: «Trung Dung kỳ chí hĩ hồ! Dân tiển năng, cửu hĩ.»

CHÚ THÍCH

- Chí 至 = cao siêu

- Tiển 鮮 = ít hiếm

Danh ngôn đối chiếu:

Mạnh Tử vị Cao Tử viết: «Sơn kính chi khê gian, giới nhiên dụng chi, nhi thành lộ. Vi gián bất dụng, tắc mao tắc chi hĩ. Kim mao tắc tử chi tâm hĩ!» 孟 子 謂 高 子 曰: 山 徑 之 溪 間, 介 然 用 之, 而 成 路. 為 間 不 用, 則 茅 塞 之 矣. 今 茅 塞 子 之 心 矣. (Mạnh Tử nói với Cao Tử rằng: Trong núi, nếu người ta vạch một lối mà đi, đi lại thường thường thì lối ấy thành ra một cái lộ. Nếu bẵng một thời gian người ta chẳng dùng lộ ấy thì cỏ lau sẽ làm nó bế tắc đi vậy. Hiện nay lòng dạ ngươi đã bị cỏ lau bế tắc hết rồi.) Mạnh Tư, Tận tâm, hạ-21, tr.266.

DỊCH CHƯƠNG 3

Thiên đạo khó

Đức Khổng nói:

Đạo Trung Dung cao siêu toàn mỹ

Theo Trung Dung hồ dễ mấy ai.[1]

BÌNH LUẬN

Xem bình luận chung các chương 3, 4, 5 ở cuối chương 5.

CHÚ THÍCH

Danh ngôn đối chiếu:

[1] La hauteur du ciel et la largeur de la terre

L’abȋme et la Sagesse qui peut les pénétrer.

(Ecclésiastique, I, 3; Bible Crampon)

Des cieux Yahvé se penche

Vers les fils d’Adam

pour voir s’il en est de sensé,

Un qui cherche Dieu.

Tous ils sont dévoyés,

Ensemble pervertis.

Plus d’honnête homme

Plus un seul.

(Psaume 14 [13], 2,3; La Bible de Jérusalem, p.663)

- Lăng Nghiêm vân: Nhất nhân phát chân qui nguyên, thập phương hư không tất giai tiêu vẫn. Nhi Trung Dung dĩ hỉ nộ ai lạc vị phát vi trung. Ký nhi viết: Trí "Trung" tắc thiên địa vị. Hội thông Nho, Thích giả, vị Trung tức Chân nguyên dã. 楞 嚴 云: 一 人 發 真 歸 元, 十 方 虛 空 悉 皆 消 殞. 而 中 庸 以 喜 怒 哀 樂 未 發 為 中. 既 而 曰: 致 中 則 天 地 位. 會 通 儒 釋 者 謂 中 即 真 元 也 (Phát chân qui nguyên, Trúc song tùy bút, tr.36)

» Mục lục » Tựa của Chu Hi » Chương: 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12  13

14  15  16  17  18  19  20  21  22  23  24  25  26  27  28  29  30  31  32  33