|
TRUNG DUNG TÂN KHẢO
Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ
QUYỂN
II: TRUNG DUNG
BÌNH DỊCH
»
Mục lục
»
Tựa của Chu Hi
»
Chương:
1 2
3
4
5 6
7 8
9 10
11 12
13
14
15 16
17 18
19 20
21 22
23 24
25 26
27 28
29 30
31 32
33
Chương 4
TRUNG DUNG LÀ ĐẠO CỦA THÁNH HIỀN,
KHÔNG PHẢI LÀ ĐẠO CỦA PHÀM PHU TỤC TỬ
第 四 章
子 曰:
道 之 不 行 也,
我 知 之 矣
.知
者 過 之;
愚 者 不 及 也.
道 之 不 明 也,
我 知 之 矣.
賢 者 過 之;
不 肖 者 不 及 也.
人 莫 不 飲 食 也,
鮮 能 知 味 也
.
PHIÊN ÂM
Tử viết: Đạo chi bất hành dã, ngã tri chi hĩ. Trí giả quá chi; ngu giả
bất cập dã. Đạo chi bất minh dã, ngã tri chi hĩ. Hiền giả quá chi; bất
tiếu giả bất cập dã. Nhân mạc bất ẩm thực dã, tiển năng tri vị dã.
CHÚ THÍCH
-
Trí giả hiền giả
智 者 賢 者
= Legge
cho rằng phải hiểu là những người tự cho mình là trí là hiền không học
Trung Dung vì cho rằng Trung Dung không đủ cao siêu cho họ học. (智
者
and
賢 者
are not
to be understood as meaning the truly wise and the truly worthy, but
only those who in the degenerate time of Confucius seemed to be such.
The former thought the course of the Mean not worth their study, and the
latter thought it not sufficiently exalted for their practice.) James
Legge, The Doctrine of the Mean, p.387.
-
Bất tiếu
不 肖
= người
ngu xuẩn, đối ngược với người hiền (dégénéré)
Danh ngôn đối chiếu:
Ngô ngôn
thậm dị tri, thậm dị hành.
吾 言 甚 易 知
甚 易 行
Thiên hạ
mạc năng tri mạc năng hành.
天 下 莫 能 知
莫 能 行
Ngôn hữu
tông, sự hữu quân.
言 有 宗 事 有
君
Phù duy
vô tri, thị dĩ bất ngã tri.
夫 唯 無 知 是
以 不 我 知
Tri ngã
giả hi, tắc ngã giả quí.
知 我 者 希 則
我 者 貴
Thị dĩ
thánh nhân bị hạt hoài ngọc.
是 以 聖 人 被
褐 懷 玉
(Đạo
Đức Kinh, ch.70)
Dịch:
Lời ta
dễ biết dễ làm,
Nhưng
mà thiên hạ chẳng am chẳng tường.
Lời ta
nói có chủ trương,
Việc
ta vốn có lối đường chốt then.
Nhưng
mà tục tử ngu hèn,
Hiểu
ta chẳng nổi, chuyện xem thường tình
Hiểu
ta mấy bậc tinh anh,
Ít
người hiểu nổi, nên danh càng lừng.
Xưa
nay các bậc thánh nhân,
Ngọc
tàng dưới lớp áo quần xác xơ.
DỊCH CHƯƠNG 4
Thiên đạo
khó theo, khó hiểu
Đức Khổng
nói:
Ta biết đạo Trung Dung theo rất khó
Người sắc sảo quá trớn chân đi lỡ,
Kẻ ngu đần chậm chạp khó khuôn theo.
Ta biết đời chảng hiểu đạo cao siêu
Người hiền đức ỷ mình không suy xét,
Kẻ ngu si trông vào thì mù mịt,
Uống ăn kia ai cũng lấy làm thường,
Nhưng
mấy ai sành mùi vị tinh tươm.
BÌNH LUẬN
Xem bình
luận chung các chương 3, 4, 5 ở cuối chương 5.
CHÚ THÍCH
Danh ngôn đối chiếu:
Mon fils! dès ta jeunesse choisis l'instruction
et jusqu'à tes cheveux
blancs tu trouveras la Sagesse.
Comme le laboureur et le
semeur, cultive-la
et compte sur ses fruits
excellents.
Car tu peineras quelque
temps à la cultiver
Mais bientôt tu mangeras de
ses produits.
Elle est fort rude aux
ignorants
»
Mục lục
»
Tựa của Chu Hi
»
Chương:
1 2
3
4
5 6
7 8
9 10
11 12
13
14
15 16
17 18
19 20
21 22
23 24
25 26
27 28
29 30
31 32
33
|