ĐẠO ĐỨC
KINH
Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ
khảo luận & bình dịch
»
mục lục
»
khảo luận
CHƯƠNG 37
VI CHÍNH
為 政
Hán
văn:
道 常 無 為 而 無 不 為.
侯 王 若 能 守 之, 萬 物 將 自 化.
化 而 欲 作, 吾
將 鎮 之. 以 無 名 之 朴,
亦 將 無 欲. 不 欲 以 靜,
天 下 將 自 定.
Phiên âm:
1. Đạo thường vô vi nhi vô bất vi.
2. Hầu vương nhược năng thủ chi, vạn
vật tương tự hóa.
3. Hóa nhi dục tác, ngô tương trấn
chi. Dĩ vô danh chi phác, diệc tương vô dục. Bất dục dĩ tĩnh, thiên hạ
tương tự định.
Dịch xuôi:
1. Đạo thường không làm gì; nhưng
không gì không làm.
2. Nếu bậc vương hầu giữ được Đạo thì
muôn loài sẽ tự chuyển hóa.
3. Chuyển hóa mà muốn vẽ vời sinh
chuyện, ta sẽ chấn tĩnh lại bằng cái «Không tên mộc mạc». Vô danh mộc
mạc ắt không ham muốn. Không ham muốn dễ được yên tĩnh, do đó thiên hạ
sẽ định.
Dịch thơ:
1.
Trời im lìm vô vi bất biến,
Vẫn làm nên muôn chuyện muôn công.
2.
Vương hầu lấy đó làm lòng,
Muôn loài ắt sẽ hanh thông thái bình.
3.
Nếu có kẻ sinh tình dở dói,
Ta can cho bỏ thói lao đao,
Kìa gương cao cả tầng cao,
Vô danh thuần phác, lẽ nào chẳng theo.
Sống phác giản, chẳng đeo danh lợi,
Lòng thênh thang sạch mọi tham lam.
Không tham, lòng sẽ bình an,
Tự nhiên thiên hạ thái khang, trị bình.
BÌNH GIẢNG
Chương này là chương chót của thượng
kinh.
Lão tử lại khuyên ta nên sống vô vi
thuần phác. Tại sao? Vì Lão tử mong muốn cho chúng ta có một đời sống
huyền hóa siêu linh, hợp nhất với Trời, với Đạo.
Trang tử viết: «Có hai đường lối:
đường lối Trời, đường lối người. Vô vi một cách cao siêu, tôn quí đó
là đường lối Trời. Hữu vi để mắc vòng tục lụy, đó là đường lối người.
Đường lối Trời cao siêu (đường lối của chủ nhân). Đường lối người thấp
kém (đường lối của thần hạ). Cho nên đường lối Trời người khác nhau xa
vậy...»
Chính vì chúng ta dở thói, dở lắm quẻ,
sinh lắm chuyện nên cá nhân ta mới lao đao lận đận, nên thiên hạ mới khổ
sở, nên Trời người mới trở nên gàng quải chia phôi.
Vậy muốn thung dung, phối hợp với
Trời, với Đạo hãy sống vô vi tự nhiên, thuần phác.
Nhan Hồi hỏi Khổng tử: «Trời người hợp
nhất nghĩa là gì? Khổng tử đáp: Người là Trời (vì là một phần của Đại
khối), Trời cũng là Trời (vì là Đại khối). Cái làm cho con người mất
Trời chính là cá tính của mỗi người. (Vì thế nên) thánh nhân an nhiên để
hồn hóa với Đại thể.»
Đó là những điều đáng cho ta lưu tâm suy nghĩ, khi đọc xong quyển thượng
kinh này.
Đạo hữu thiên đạo, hữu nhân đạo, vô vi nhi tôn giả, thiên đạo dã; hữu vi
nhi lụy giả, nhân đạo dã. Chủ giả thiên đạo dã. Thần giả nhân đạo dã.
Thiên đạo chi dữ nhân đạo, tương khứ viễn hĩ…
道 有 天 道,
有人 道, 無 為 而 尊 者,
天 道 也; 有 為 而 累 者,
人 道 也. 主 者
天 道 也. 臣 者 人 道 也.
天 道 之 與 人 道, 將 去 遠 矣...
Trang tử, Nam Hoa kinh,
chương 11, Tại Hựu, đoạn F.
|