ĐẠO ĐỨC KINH

Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ

khảo luận & bình dịch

» mục lục » khảo luận

CHƯƠNG 49

NHIỆM ĐỨC

任 德

Hán văn:

聖 人 無 常 心, 以 百 姓 心 為 心. 善 者 吾 善 之. 不 善 者 吾 亦 善 之, 得 善 矣. 信 者 吾 信 之. 不 信 者 吾 亦 信 之, 得 信 矣. 聖 人 在 天 下, 歙 歙 為 天 下 渾 其 心. 百 姓 皆 注 其 耳 目, 聖 人 皆 孩 之.

Phiên âm:

1. Thánh nhân vô thường tâm, dĩ bách tính tâm vi tâm. Thiện giả ngô thiện chi. Bất thiện giả ngô diệc thiện chi. Đắc thiện hĩ. Tín giả ngô tín chi. Bất tín giả ngô diệc tín chi, đắc tín hĩ.

2. Thánh nhân tại thiên hạ, hấp hấp vi thiên hạ hồn kỳ tâm. Bách tính giai chú kỳ nhĩ mục, thánh nhân giai hài chi.

Dịch xuôi:

1. Thánh nhân không có lòng, thường lấy lòng thiên hạ làm lòng mình. Với kẻ lành dữ đều tốt. Thế là tốt rất mực. Với người thành tín hay gian ngoan, cũng đều tin cậy ngang nhau, đó là lòng tin rất mực.

2. Thánh nhân ở trong thiên hạ mà lòng luôn hồn nhiên, không có thiên tư, thiên kiến. Mọi người đều để tai mắt vào người mà người coi mọi người như những đứa trẻ thơ.

Dịch thơ:

1.  Thánh nhân lòng chẳng khư khư,

Lấy lòng thiên hạ làm như lòng mình.

Dẫu người lành dữ mặc tình,

Với ai ta cũng chân thành trước sau.

Đó là đức hạnh nhiệm mầu,

Đó là thánh thiện trước sau muôn ngàn.

Người ngay thẳng kẻ gian ngoan,

Với ai ta cũng chu toàn tấm son,

Ấy là thành tín vuông tròn.

2. Thánh nhân sống ở trần hoàn,

Tâm hồn man mác khó toan khó lường.

Muôn người mắt trố, tai trương,

Thánh nhân xem tựa một phường trẻ thơ.

BÌNH GIẢNG

Thánh nhân «vô thường tâm» tức là thánh nhân «vô kỷ» không có lòng riêng, luôn «hư tâm» để cảm thông với thiên hạ. Có «vô tâm» thánh nhân mới cảm được thiên hạ.

Như trời cho mặt trời mọc lên lặn xuống cho kẻ lành lẫn kẻ dữ, thánh nhân thương yêu mọi người không phân biệt lành dữ, và niềm tin vào nơi mọi con người mặc dầu họ thành khẩn hay gian ngoan.

Đạt được mức độ «vô tâm», «vô kỷ» là đạt được tới mức độ hoàn thiện cao siêu tuyệt vời rồi vậy.

Cho nên sống trong đời thánh nhân luôn luôn phơi phới hồn nhiên, như một tấm gương trong soi cho mọi người không phân lành dữ.

Thánh nhân cũng không chấp nhất những lỗi lầm của trăm họ, vì biết lộ trình họ hãy còn thấp kém còn ấu trĩ.

Ta cũng nên ghi nhận rằng thánh nhân theo đạo Lão cũng như Đạo Nho là những người có phẩm cách siêu quần bạt tụy, là những mẫu người lý tưởng «dữ Đạo hợp chân» «dữ Thiên đồng đức».